Μετά από πολύμηνη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς και διαβούλευση με τα εμπλεκόμενα μέρη, εισάγεται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής το σχέδιο νόμου για τον «εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών».

Η Κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι το σχέδιο νόμου που καλείται να εγκρίνει η Βουλή εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική έννομη τάξη μια οργανωμένη εξωδικαστική διαδικασία για τη συνολική και μακροπρόθεσμη ρύθμιση των χρεών των ελληνικών επιχειρήσεων οι οποίες, εξαιτίας της οξύτατης και χρονικά μακράς οικονομικής κρίσης, αδυνατούν να εξυπηρετήσουν όλες τις συσσωρευθείσες οφειλές τους προς τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα.

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός που απευθύνεται σε επιχειρήσεις οι οποίες είναι βιώσιμες, θα δώσει τη δυνατότητα σε πολλές επιχειρήσεις να διαπραγματευτούν σε μια μόνο διαδικασία με το σύνολο των πιστωτών τους.

Το νομοσχέδιο προβλέπει τη συμμετοχή τόσο του Δημοσίου όσο και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης ως πιστωτών με τους ίδιους όρους που συμμετέχουν και οι ιδιώτες πιστωτές, γεγονός που επιτρέπει μια ρύθμιση των οφειλών προς το δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, προσαρμοσμένη στη βιωσιμότητα της κάθε επιχείρησης.

Ο μηχανισμός θα δώσει τη δυνατότητα σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις καθώς και σε ατομικές επιχειρήσεις να ρυθμίσουν τα χρέη τους συνολικά και ταυτόχρονα προς όλους τους πιστωτές τους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Θα έχει δηλαδή την ευκαιρία ο επιχειρηματίας να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με Τράπεζες, Εφορίες, ασφαλιστικά Ταμεία και να επιτύχει μια συμφωνία με όλους που θα βασίζεται στις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής της επιχείρησης.

Εισάγονται επίσης προϋποθέσεις οι οποίες προσφέρουν ουσιαστικές ευκαιρίες συνεννόησης μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Για παράδειγμα, λαμβάνεται πρόνοια ώστε, εφόσον υπάρχει συμφωνία οφειλέτη με τους πιστωτές που έχουν το 60% των χρεών του, τότε υπογράφεται σύμβαση αναδιάρθρωσης η οποία ισχύει άμεσα από το χρόνο της υπογραφής της. Η σύμβαση αυτή δεσμεύει και τους μειοψηφήσαντες καθώς και τους μη συμμετέχοντες πιστωτές, με την προϋπόθεση ότι θα επικυρωθεί με δικαστική απόφαση αν χρειαστεί. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός δίνει τη δυνατότητα στον οφειλέτη να επιτύχει μειώσεις επιτοκίου, επιμηκύνσεις περιόδου αποπληρωμής έως και διαγραφές οφειλών.

Το δημόσιο ως πιστωτής συμμετέχει στη διαπραγμάτευση προσφέροντας κατά περίπτωση και ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης έως 120 δόσεις. Στόχος είναι να διασωθούν επιχειρήσεις με υγιή χαρακτηριστικά προκειμένου να συνεχίσουν τη λειτουργία τους σε καλύτερες βάσεις και να διασφαλιστούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, εξυγιαίνοντας ταυτόχρονα τόσο το τραπεζικά χαρτοφυλάκια, όσο και τα έσοδα του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων.

Στον μηχανισμό θα μπορεί να ενταχθεί μια επιχείρηση μόνο εφόσον κάλυπτε τα τρέχοντα έξοδά της, σε τουλάχιστον μία από τις τρεις τελευταίες χρήσεις, παρουσιάζοντας θετικά καθαρά αποτελέσματα προ φόρων τόκων και αποσβέσεων. Προβλέπεται επίσης ότι στο μηχανισμό μπορούν να υπαχθούν όλες οι μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και οι ατομικές επιχειρήσεις που έχουν συνολικές οφειλές σε καθυστέρηση που υπερβαίνουν τις 20.000 ευρώ μέχρι 31/12/2016.

Κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης για το νομοσχέδιο, οι τράπεζες ζήτησαν το όριο για την υπαγωγή στον μηχανισμό να προσδιοριστεί στις 50.000 ευρώ. Οι φορείς των μικρότερων επιχειρήσεων, όπως η ΓΣΕΒΕΕ, ζητούσαν ωστόσο το όριο αυτό να κινηθεί χαμηλότερα προκειμένου να αξιοποιηθεί το νέο πλαίσιο από όσο το δυνατό περισσότερες επιχειρήσεις. Η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους εκτιμά ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις θα μπορούν να κάνουν χρήση του νόμου.

Παρ’ όλα αυτά σε ότι αφορά τις επιχειρήσεις που έχουν οφειλές κάτω των 20.000 ευρώ και τους ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι δεν εντάσσονται στον εξωδικαστικό μηχανισμό, το δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία θα προσφέρουν ρυθμίσεις ανάλογες με αυτές που παρέχονται στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών.

Στο στάδιο της συζήτησης του σχεδίου νόμου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, ΣΥΡΙΖΑ και Ανεξάρτητοι Έλληνες τάχθηκαν υπέρ του σχεδίου νόμου. Η ΝΔ και το ΚΚΕ δήλωσαν ότι το καταψηφίζουν ενώ η Δημοκρατική Συμπαράταξη, η Χρυσή Αυγή, η Ένωση Κεντρώων και το Ποτάμι επιφυλάσσονται να τοποθετηθούν κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια.

Ο υπουργός Οικονομίας Δ. Παπαδημητρίου έχει ήδη προαναγγείλει βελτιωτικές τροποποιήσεις στο σχέδιο νόμο κατά τη συζήτηση του στην Ολομέλεια. Ανάμεσα στις βελτιώσεις αυτές θα είναι και η πρόβλεψη πως επιχειρήσεις οι οποίες έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους, θα μπορούν να ενταχθούν στον μηχανισμό, εφόσον προηγουμένως έχουν υποβάλει δήλωση επανέναρξης εργασιών.

Ο νόμος Δένδια

Η προηγούμενη νομοθετική πρωτοβουλία για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών ήταν ο νόμος 4307/2014, γνωστός και ως «νόμος Δένδια», για τον οποίο όμως η σημερινή κυβέρνηση αναφέρει ότι απέτυχε στην εφαρμογή του. Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που δείχνουν ότι, ως το τέλος του 2015, μόνο 53 επιχειρήσεις είχαν καταθέσει αίτηση υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου και από αυτές τις 53 επιχειρήσεις, μόνο 3 είχαν συνάψει διμερή σύμβαση ρύθμισης οφειλών με τις πιστώτριες τράπεζες. Το υπουργείο Οικονομίας εκτιμά ότι ο κύριος λόγος που το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο δεν πέτυχε τον στόχο του, ήταν το γεγονός ότι δεν θέσπιζε καμία υποχρέωση για τα πιστωτικά ιδρύματα. Οι δανειολήπτες προσέρχονταν στα υποκαταστήματα των Τραπεζών, κατέθεταν αίτηση και τα απαραίτητα δικαιολογητικά και ανέμεναν απάντηση η οποία πολλές φορές ελάμβανε τη μορφή «σιωπηρής απόρριψης». Πέραν τούτου όμως, το προηγούμενο νομικό πλαίσιο άφηνε εκτός του πεδίου ρύθμισης τις οφειλές των επιχειρήσεων προς το Ελληνικό Δημόσιο.

Η έκθεση του επιστημονικού συμβουλίου

Τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής του μηχανισμού, οι ελεύθεροι επαγγελματίες διατυπώνει στην έκθεση του ο Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο (άρθρο 2 παρ. 1) δυνατότητα υπαγωγής στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης «έχει κάθε φυσικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα και κάθε νομικό πρόσωπο το οποίο αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με τα άρθρα 21 και 47 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος», επισημαίνει το Επιστημονικό Συμβούλιο και παρατηρεί: « καθώς το νομοσχέδιο αποσκοπεί στην εξωδικαστική ρύθμιση χρηματικών οφειλών προς το σκοπό της εξασφάλισης της βιωσιμότητας του οφειλέτη και θεσπίζει προς τούτο, αυτοτελές, σε σχέση με το πτωχευτικό δίκαιο, ρυθμιστικό πλαίσιο, δημιουργείται προβληματισμός γιατί εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα κατά την έννοια του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, χωρίς να έχουν πτωχευτική ικανότητα, όπως τα πρόσωπα που ασκούν ελευθέριο επάγγελμα».

Επιφυλάξεις διατυπώνονται στην έκθεση και για το ότι το νομοσχέδιο ορίζει ότι οφειλέτης ο οποίος δεν έχει καθαρό θετικό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε μια τουλάχιστον από τις τρεις τελευταίες χρήσεις, δεν δικαιούται να μπει στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών. Το επιστημονικό συμβούλιο επισημαίνει ότι οι τρεις τελευταίες χρήσεις αφορούν σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης και διατυπώνει τον προβληματισμό του σημειώνοντας ότι ο αποκλεισμός κατηγορίας οφειλετών από την πρόσβαση στη διαδικασία, μπορεί να είναι σύμφωνος με την αρχή της ισότητας μόνο αν στηρίζεται σε αντικειμενικά, πρόσφορα και αναγκαία κριτήρια.