Στο εσώτερο τμήμα του Όρμου ανακαλύφτηκε το εμπορικό και πιθανότατα πολεμικό λιμάνι της πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, που ήταν το σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τρία λιμάνια του Πειραιά που βρίσκονταν σε Κάνθαρο, Ζέα και Μουνιχία (Μικρολίμανο). 

Ο γεωγράφος Σκύλακος, ο Στράβων και ο περιηγητής Παυσανίας είχαν αναφερθεί στο λιμάνι της Σαλαμίνας στα έργα τους. Εκεί συγκεντρώθηκε ένα τμήμα του ενωμένου Ελληνικού στόλου την παραμονή της μεγάλης ναυμαχίας του 480 π.Χ.. 

Το σημείο γειτνιάζει με τα σημαντικότερα μνημεία της Νίκης: το πολυάνδρειον (τύμβο) των Σαλαμινομάχων και το Τρόπαιον, επί της Κυνόσουρας.... 

Στις τρεις πλευρές του Όρμου του Αμπελακίου (βόρεια, δυτική και νότια) υπάρχουν καταβυθισμένες αρχαιότητες, οι οποίες σταδιακά βυθίζονται και αναδύονται, ανάλογα με την στάθμη της θάλασσας, η πτώση της οποίας τον μήνα Φεβρουάριο, φθάνει το μισό μέτρο. Στα ρηχά νερά βρέθηκαν επίσης λιμενικές δομές, οχυρωματικές κατασκευές και διάφορες κτηριακές εγκαταστάσεις. 

Κυκλικός πύργος (διαμ. 7 μ.), από την οχύρωση του Κλασικού λιμένος, στον Όρμο του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης). Στη βορειοδυτική πλευρά του Όρμου, υπάρχει ένα τοίχος μήκους 160 μ. περίπου, όπου υπάρχει ένας κυκλικός αμυντικός πύργος διαμέτρου 7 μ. Στα δυτικά ανακάλυψαν μια σειρά μεγάλων καλά λαξευμένων δόμων, στον άξονα Β.-Ν. και σε μήκος 12 μ. περίπου, που φαίνεται να ανήκει σε στιβαρή και επιμελημένη κτηριακή ή άλλη δομή, πιθανώς δημοσίου χαρακτήρα. Τμήμα θεμελίωσης στιβαρής κτηριακής ή άλλης κατασκευής της Κλασικής περιόδου, δίπλα σε νεώτερο μώλο από αρχαίο δομικό υλικό, στην βόρεια πλευρά του Όρμου του Αμπελακίου (Φωτο: Χρ. Μαραμπέα). 

Στη νότια πλευρά του Όρμου βρέθηκαν κυματοθραύστες, ένας μώλος μήκους 40 μ. και τοίχος μήκους 30 μ. περίπου, ο οποίος είναι παράλληλος προς την ακτή. Επίσης, στον χώρο βρέθηκε πλήθος θραυσμάτων, εμπορικών αμφορέων και αγγείων, ένα χάλκινο νόμισμα Κορίνθου του 4ου αι. π.Χ. και μικροαντικείμενα, εκ των οποίων τα περισσότερα χρονολογούνται στην Κλασική και στην Ελληνιστική εποχή. Διακρίνεται μέσα στη θάλασσα ο μακρός τοίχος (βραχίονας), μήκους 160 μ. περίπου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης). Η υποβρύχια έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.) και τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. ...

www.mixanitouxronou.gr