Εδώ και λίγες μέρες βλέπω στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα να αναρτάται ένα -σχεδόν επαναστατικό- κείμενο περί ελεύθερης έκφρασης του τύπου με τίτλο “Δε θα επιτρέψουμε καμία προσπάθεια φίμωσης, εκφοβισμού και ελέγχου” με την συνυπογραφή τοπικών δημοσιογράφων και μια ασαφή, σε μια πρώτη ανάγνωση, τοποθέτηση όπου υπονοούνται παρεμβάσεις στους δημοσιογράφους από κάποια “κέντρα εξουσίας”.

Σκεφτόμουν αρκετά να γράψω αυτό το άρθρο, μιας και δεν έβρισκα σκόπιμο να εμπλακώ σε κάτι που δεν γνώριζα επαρκώς με ποια αφορμή
ξεκίνησε, αλλά από την άλλη έμοιαζε ένα μείζον ζήτημα ελευθερίας της γνώμης, της κριτικής στην εξουσία και εν τέλη υπονόμευσης κατοχυρωμένων δημοκρατικών δικαιωμάτων.

Αλλά ως συνήθως ο μεγεθυντικός φακός της πληροφόρησης(;) θολώνει τα όρια και χάνεται η ουσία!

Όλες αυτές οι δηλώσεις “επαναστατικότητας” και ανυπακοής προκειμένου να διαφυλαχτούν τα κεκτημένα δικαιώματα για την ελευθερία της άποψης προέρχεται από μια συζήτηση (που ίσα-ίσα ακούγεται, αλλά κάπως βγαίνει άκρη από τις έντονες διαφωνίες και τα συμφραζόμενα) που δημοσίευσε αρχικά το S(a)vouraNews.. Ένα κατά τη γνώμη μου από τα πιο φαιδρά blog ενημέρωσης της πόλης, που επιδίδεται κατά κόρον σε πρακτικές clickbait (σε κυνήγι δηλαδή των “κλίκ”, με προκλητικούς τίτλους, πουλώντας πατρίδα και θρησκεία σε ένα κοινό αρκετά μεγάλο στη τοπική κοινωνία, που δεν διστάζει να φτάσει ακόμα και στα όρια της συκοφάντησης, βασιζόμενο στην ανοχή τόσο των θιγόμενων όσο και της δικαιοσύνης).

Τα σκοτεινά “κέντρα εξουσίας” της ανακοίνωσης των ΜΜΕ, είναι ο πρόεδρος της Οικονομικής Επιτροπής του δήμου, που όπως υποψιάζομαι πρότεινε κάτι τέτοιο λόγω και της παρουσίας του εν λόγω “δημοσιογράφου” κατά την διάρκεια της συνεδρίασης, που είναι γνωστή η μεροληπτική σχεδόν στάση του απέναντι στη παράταξη που ο πρόεδρος εκπροσωπεί.

Κι εδώ οι σκέψεις μου θα πάρουν άλλη τροπή.

Τα ΜΜΕ άτυπα έχουν εξελιχθεί σε έναν θεσμό εξουσίας τα ίδια.

Αν η νομοθετική εξουσία ελέγχει την εκτελεστική με τους νόμους που ψηφίζονται και η δικαστική ελέγχει την νομοθετική εξουσία για την “νομιμότητα” των νόμων, τότε η 4η εξουσία των ΜΜΕ υπερκεράζει και τις τρεις. Είναι ικανή να αναδείξει αυτό το συμφέρον που εκφράζει για να γίνει νόμος, είναι ικανή με το ετεροβαρές της κριτικής να θεοποιήσει ή να απαξιώσει θεσμούς και πρόσωπα. Είναι ικανή ακόμα να διαμορφώσει κλίμα και να επηρεάσει ένα δικαστήριο. Και ποιος την ελέγχει;

Υποτίθεται οι δημοσιογράφοι πρέπει να τηρούν ένα κώδικα δεοντολογίας. Ηθικούς κανόνες δηλαδή, που έχουν σαν στόχο την αντικειμενικότητα της είδησης και την σωστή πληροφόρηση.

Αυτό όμως δεν πουλάει! Αντίθετα πουλάνε οι συγκρούσεις. Είτε είναι πολιτικές, είτε είναι προσωπικές. Πουλάει επίσης το αίμα και το έγκλημα. Γι αυτό το αστυνομικό δελτίο έχει ένα μεγάλο μέρος της πίτας των δημοσιεύσεων (που στις τοπικές κοινωνίες ανάβει τις σπίθες του κουτσομπολιού και κάποιοι δημοσιογράφοι το εκμεταλλεύονται με το αζημίωτο).


Υπάρχουν όμως και συνεπείς επαγγελματίες δημοσιογράφοι, που παράγουν έρευνα, που ασκούν κριτική με επιχειρήματα και γνωρίζοντας ότι θα συγκρουστούν με συμφέροντα θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Η δημοσιογραφία έτσι δεν είναι μια απλή καταγραφή της καθημερινότητας, αλλά μετατρέπεται σε λειτούργημα. Σε έναν θεσμό διαφάνειας, πίεσης και έμμεσης δικαιοσύνης.


Η κριτική όμως από την “λάσπη” απέχει ελάχιστα.

Οι “εκδότες που καθορίζουν τα όρια” βαφτίζουν ενίοτε την “λάσπη”, κριτική ή αντίστροφα την κριτική, “λάσπη”.


Έτσι η κριτική που ασκώ παραπάνω στο SvouraNews θα βαφτιστεί ως λάσπη, άσχετα που δεν αναφέρω καν το όνομα του διαχειριστή του και δεν ξεδιπλώνω το νήμα των πασιφανών σχέσεων με άλλους δημοσιογράφους ή πρόσωπα. Αντίθετα οι φωτογραφίες “προσωπικών στιγμών” (με ειρωνικούς τίτλους) αιρετών ή ανθρώπων που απασχολούν την επικαιρότητα και οι οποίοι δεν ερωτήθηκαν για την φωτογράφησή τους ή την αναδημοσίευση των απόψεών τους απο προσωπικούς λογαριασμούς, προφανώς βαφτίζεται είδηση, άσχετα αν παραβιάζονται βασικοί κανόνες ιδιωτικότητας.

Αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο blog, αλλά αναφέρεται επειδή στη προκειμένη περίπτωση είναι η αιτία όλης αυτής της αναστάτωσης στην επικαιρότητα με το “μυστήριο” της φίμωσης που την συνοδεύει.


Σε ότι αφορά τώρα το θέμα που συζητείται στην οικονομική επιτροπή στο επίμαχο βίντεο:

Η κριτική στην πολιτική του δήμου (και σε όλες τις παρατάξεις) είναι όχι απλώς θεμιτή, αλλά αναγκαία ώστε να υπάρχει πίεση και διαφάνεια. Εννοείται ότι ο καθένας μπορεί να εκφράσει άποψη δημόσια, αλλά σεβόμενος τις διαφωνίες. Μια δημόσια αντιπαράθεση έχει νόημα μόνο όταν αντιπαρατίθενται επιχειρήματα και δεν κατρακυλά σε επίπεδο προσωπικό. Μια δημοσιογραφική δημοσίευση έχει αξία όταν γίνεται έμπνευση για να γεννηθούν νέες ιδέες, για να αποκαλύψει τις πολιτικές οι συστημικές ανεπάρκειες και όταν προάγει την κοινωνική συνοχή και σέβεται τους ανθρώπους.

Αντίθετα βλέπουμε όλο και πιο συχνά δημοσιεύματα μισαλλόδοξα, βίαια, ρατσιστικά, μεροληπτικά, κατασκευασμένα και ατεκμηρίωτα, που πολλές φορές αφήνουν υπόνοιες για την ηθική ακεραιότητα αυτών των δημοσιογράφων που τα παράγουν ή τα αναπαράγουν.

Πάντως δεν έχει κανένα νόημα να προσληφθεί από τον δήμο νομικός σύμβουλος που να έχει αποκλειστικά και μόνο αντικείμενο σχετικό με “προσβλητικές δημοσιεύσεις”. Κανένας τοπικός δημοσιογράφος δεν μπορεί να προσβάλει “τον δήμο”, αφού κι αυτός ο ίδιος ο τοπικός δημοσιογράφος είναι ενεργό κομμάτι αυτού που αποκαλούμε “δήμο”. Ούτε μπορεί με κάποιο τρόπο να ποινικοποιηθεί η κριτική (είτε μας αρέσει, είτε όχι). Η “συκοφαντία” είναι κάτι προσωπικό. Όταν κάποιος πιστεύει ότι θίγεται η υπόληψη, η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητά του με δημοσιεύματα ψευδή, δεν απαντάει απαραίτητα με μηνύσεις. Απαντάει με την αλήθεια του.

Άλλωστε αυτήν ψάχνουν και τα δικαστήρια.

Καρανικολόπουλος Σάκης

(*) Ο τίτλος είναι απόσπασμα στίχων από το μουσικό έργο "Πάρε το χαπάκι σου" του Τζίμη Πανούση.