Άρθρο της Ίντας Ελιάου  

Τί συμβαίνει όταν  πενθούμε;

Παρόλο που ο θάνατος και επομένως το πένθος είναι φυσιολογικά περιστατικά της ανθρώπινης ζωής, η περίοδος του πένθους μπορεί να αποτελέσει μια τρομακτική, αγχωτική και επώδυνη εμπειρία. Είναι συχνό οι πενθούντες να αισθάνονται μόνοι και απομονωμένοι, χαμένοι στο πένθος τους, ακόμα και
αν είναι περικυκλωμένοι από οικογένεια και φίλους που προσπαθούν να τους στηρίξουν. Πολλές φορές η ένταση των σκέψεων και των συναισθημάτων μπορούν να προκαλέσουν έκπληξη: σοκ, δυσπιστία, θυμό, μνησικακία, αισθήματα εγκατάλειψης, ενοχής, απελπισίας, πίκρας,  άγχους, θλίψης, ανακούφισης, απελευθέρωσης, απογοήτευσης, πόνου.

Όλα τα παραπάνω είναι φυσιολογικές αντιδράσεις και εμπειρίες του να πενθεί κανείς. Πολλά από αυτά μπορούν να παραστούν ταυτόχρονα όπως για παράδειγμα συναισθήματα που αντιτίθενται το ένα με το άλλο (π.χ. πόνος-ανακούφιση). Παρ’όλο που είναι απολύτως φυσιολογικά, η περιπλοκότητά όλων αυτών των συναισθημάτων μπορεί να προκαλέσουν αφόρητη σύγχυση.  

Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να συνοδεύονται με ονειροπόληση, λήθη, κόπωση, εξάντληση, μείωση της όρεξης και των ενδιαφερόντων, ανικανότητα, αυξημένη ευαισθησία στο θόρυβο και στις συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις. 

Πολλές φορές ο τρόπος του θανάτου ενός αγαπημένου μπορεί να είναι πολύ τραυματικός. Σε αυτή την περίπτωση συνήθως αισθήματα υψηλού άγχους και πανικού εμφανίζονται σε δίαφορα μέρη όπως στο σπίτι, στη δουλεία, όταν βρίσκετε το άτομο έξω για ψώνια ή με φίλους. Όλα αυτά ενώ είναι πολύ δυσάρεστα και απελπιστικά για αυτόν που τα ζει, αποτελούν απολύτως φυσιολογικά συμπτώματα πένθους. 

Στη περίπτωση ενός βίαιου, αιφνίδιου ή απρόσμενου θανάτου ή μεγάλης απώλειας, μερικά από όλα αυτά τα αισθήματα μπορεί να είναι ακόμα πιο έντονα. Σε αυτή τη περίπτωση είναι ο τρόπος του θανάτου ή της απώλειας που ειναι ασυνήθιστος ή αφύσικος και όχι οι αντιδράσεις του ατόμου που πενθεί. Οι αντιδράσεις αυτές μπορούν να κατανοηθούν ως φυσιολογικές αντιδράσεις σε μία μη φυσιολογική απώλεια. 

Μερικές φορές μία πρόσφατη απώλεια μπορεί να ενεργοποιήσει μια παλιά απώλεια ή ένα παλιό πένθος το οποίο δεν είχε αντιμετωπιστεί. Η απώλεια είναι τρομερά ευρεία έννοια και ποικίλει από άτομο σε άτομο καθώς έχει μια συγκεκριμένη και διαφορετική σημασία για τον καθένα ακόμα και όταν μια οικογένεια πενθεί για το ίδιο πρόσωπο. Διαφορές στο γένος, την ηλικία, την εθνικότητα, την φυσική και πνευματική κατάσταση, τη σεξουαλικότητα και το χαρακτήρα αποτελούν περαιτέρω στοιχεία που διαφοροποιούν τον τρόπο και το χρόνο στο οποίο θρηνεί το κάθε άτομο. 

Παίρνει χρόνο το πένθος ακριβώς όπως μας παίρνει χρόνο το να κάνουμε τα ψώνια μας, να βάλουμε πλυντήριο, να πάμε στη δουλεία ή να ταξιδέψουμε. Γι’αυτό ακριβώς το λόγο πρέπει να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να πενθήσει. 

Η συμβουλευτική δουλεύει με όλα τα συναισθήματα του κάθε ανθρώπου και στοχεύει στην διευκόλυνση της κατανόησης της απώλειας, την τοποθέτηση της απώλειας μέσα στη καθημερινή ζωή, την ικανότητα της εύρεσης νέου ρόλου στη ζωή και νέου νοήματος ζωής. Η συμβουλευτική στοχεύει στο να βοηθήσει το άτομο να επανασυνδεθεί με τον εσωτερικό του κόσμο αλλά και με τον εξωτερικό κόσμο με ενδιαφέρον και ελπίδα.

Στάδια πένθους:

Α) Σοκ, δυσπιστία, μούδιασμα
   ‘Αποκλείεται να συνέβη αυτό σε εμένα.’ 

Β) Άρνηση, λήθη, σύγχυση, ψάξιμο του νεκρού
‘Αχ ας τον ξανάβλεπα να βγαίνει από το αυτοκίνητο και ας μαλώναμε συνέχεια.’ 

Γ) Κατηγορία, Θυμό, Ενοχή, Άγχος, Παράνοια
 ‘Εάν δεν κάπνιζε τόσο δεν θα συνέβαινε αυτό. Δε το πιστέυω πως μου το έκανε αυτό.’ 

 Δ) Κατάθλιψη, Απελπισία, Κενότητα, Έλειψη νοήματος της ζωής
       ‘ Δε θα είναι ποτέ τα πράγματα το ίδιο χωρίς αυτόν. Ποτέ δε θα ξαναγελάσω’
.
Ε) Αναδιοργάνωση, Ανάρρωση
‘Είναι διαφορετικά χωρίς αυτόν. Μου λείπει μα μπορώ να περάσω καλά όταν βγαίνω…’

 Συμπτώματα πένθους: 
  Φυσιολογικές αντιδράσεις πένθους

Να είσαι ευγενικός/ η  με τον εαυτό σου

 Το πένθος είναι επίπονο.  Το πένθος είναι δύσκολη υπόθεση. 

ΦΑΓΗΤΟ:
Για κάποιο διάστημα μπορεί να μην αισθάνεσαι πως θέλεις να καθίσεις να φας ένα κανονικό γέυμα.

Παρ’όλα αυτά, είναι σημαντικό να τρως κάτι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το πένθος χρησιμοποιεί πολύ από την ενέργειά σου, και γι’ αυτό το σώμα σου θα χρειάζεται επιπλέον ενέργεια από τροφές. 

Δε χρειάζεται να τρως τακτικά γέυματα. Το να τρως λίγο αρκετές φορές την ημέρα είναι αρκετό. Ένα κομμάτι ψωμί, ένα φρούτο, μία μπάρα δημητριακών είναι μερικές εύκολες και γρήγορες ενεργειακές πηγές εάν δεν αισθάνεσαι πως θέλεις να φας κανονικά. 

Π ΙΟΤΟ:
Είναι επίσης σημαντικό για την υγεία σου. Ζεστά ροφήματα είναι ανακουφιστικά και χαλαρωτικά. Σούπες επίσης προτείνονται.

Παρόλα αυτά, εάν δεις πως δεν φτιάχνεις ούτε ένα ποτήρι καφέ ή τσάι για να πιείς, πίνε αύθονο νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. 

ΥΠΝΟΣ:
Ο ανήσυχος ύπνος είναι πολύ συχνός σε όσους πενθούν. 

Ακόμα και αν δεν μπορείς να κοιμηθείς, ξεκουράσου. Το πένθος σε κάνει να αισθάνεσαι τρομερή σωματική κόπωση. Εάν μπορείς, ξεκουράσου και κατά τη διάρκεια της ημέρας. 

Μερικές φορές το να ακούς μουσική μπορεί να σε βοηθήσει να ξεκουραστείς. 

ΜΗΝ ΕΙΣΑΙ ΣΚΛΗΡΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ:
Συνήθως οι πενθούντες νομίζουν πως πρέπει να είναι δυνατοί για τους άλλους, ή πως πρέπει να συνέλθουν από το πένθος τους γρήγορα.

Αυτό δεν ισχύει. Δεν είναι ρεαλιστικό το να περιμένει κάποιος να νίωσει καλά λίγους μήνες μόνο αργότερα. Ακόμα και αν χρειάζεται να φροντίζεις άλλους, βρες χρόνο για τον εαυτό σου.