Άρθρο του Λεωνίδα Εκιντζόγλου
Μπήκαμε στην χρονιά άλλης μίας επικείμενης κοσμικής καταστροφής. Η υποτιθέμενη ‘προφητεία των Μάγιας’ οριοθετεί σαν τέλος του κόσμου την 13.13μμ ώρα της 21ης Δεκεμβρίου του 2012. Μας απομένουν δηλαδή δώδεκα, περίπου, μήνες ζήσης, για όσους τουλάχιστον από μας δεν ξεμπαρκάρουν ενδιάμεσα από άλλες, πιο κοινότυπες, αιτίες. Και μας απομένουν όλες οι
ευκαιρίες να κάνουμε αυτή την χρονιά πραγματικά εξέχουσα. Να δράσουμε με τρόπο που να την μετατρέψουμε είτε στην καλύτερη είτε στην χειρότερη της ανθρώπινης ιστορίας, ανάλογα με τα ένστικτα που τελικά επικρατήσουν. Γιατί, δυο μείζονες θεωρήσεις ζωής θα αντιμαχηθούν στην τελική αρένα, παλεύοντας να καθορίσει η κάθε μια για λογαριασμό της την τελική πράξη αυτής της θεατρικής ιστορίας του νέου ‘τετέλεσθαι’.
Σε περίπτωση που επικρατήσει η κενότητα, ο φόβος, ο μηδενισμός κι ο ναρκισσισμός τότε το σλόγκαν μας δεν πρόκειται να πάει παραπέρα από το “Après moi, le déluge” (μετά από μένα το χάος) του Λουδοβίκου του XV. Αν πάλι καταφέρει να επικρατήσει η συναίσθηση της ανθρώπινης μικρότητας, ο ουμανισμός, η ανάγνωση της θετικής εντροπίας κι η τελική ροπή στην Αριστοτέλεια ΕΝΤΕΛΕΧΕΙΑ, τότε το σλόγκαν μας θα περιηγηθεί βαθιά μέσα στους κήπους σκέψης του Μάρκου Αυρήλιου και θ’ αρχίσουμε να ζούμε κάθε μέρα σαν δώρο ζωής με πράξεις αδελφοσύνης κι ηθικής.
Ο άνθρωπος -όπως όλα τα άλλα όντα και πράγματα- λέει ο Αριστοτέλης, είναι φύσει προορισμένος να μεταβεί σταδιακά από μια περιοχή δυνατότητας σε μια περιοχή πραγματικότητας. Αυτό που δύναται να πράξει να το πράξει τελικά και να το μετατρέψει σε επίτευγμα. Αυτοπραγματώνεται ο άνθρωπος δια βίου, μετακινούμενος από ένα ‘δέον’ προς ένα ‘ον’. Και ποιο μπορεί να καταδειχθεί ως δέον? Μα φυσικά η τελειοποίηση της φύσης του κάθε όντος. Πάρτε για παράδειγμα τις καμηλοπαρδάλεις: Υπάρχουν ασφαλώς στην φύση πολλά μεγέθη καμηλοπαρδάλεων, αλλά η ψηλότερη από αυτές είναι εκείνη που φτάνει τα απρόσιτα για τις υπόλοιπες κλαδιά των δέντρων και τρώει τα καλύτερα φύλλα. Ως ιδανική φόρμα της καμηλοπάρδαλης λοιπόν θα πρέπει να θεωρείται το ύψος. Mutatis mutandis ιδανική φόρμα του βοδιού είναι η δύναμη κι ιδανική φόρμα του αλόγου η ταχύτητα. Η ιδανική φόρμα του ανθρώπου ωστόσο ποια είναι? H καλλιέργεια -λέει ο Αριστοτέλης- όλων εκείνων των δυνατοτήτων που τον κάνουν περισσότερο ‘άνθρωπο’. Η καλυτέρευση του λογικού και της διανοίας του. Ενας τέτοιος εντελεχής άνθρωπος, κατά την άποψη του μεγάλου φιλοσόφου, δεν μπορεί να πράττει λάθη. Δεν μπορεί να συμπεριφέρεται άσχημα. Ρέπει προς την τελειότητα των καλύτερων και όχι των χειρότερων χαρακτηριστικών της ράτσας του. Αν λοιπόν η ‘καλότητα’ είναι το πραγματικό πεπρωμένο του ανθρώπου τότε αυτή θα μπορούσε να είναι αναπόδραστα η χρονιά της. Να πέσουν όλες μας οι αντιστάσεις και να μας δοθεί η πολυτέλεια να δείξουμε τον πραγματικό/καλύτερο εαυτό μας. Γιατί μπροστά σε ένα ‘βέβαιο’ κι οριστικό τέλος δεν θα υφίστανται οι συνήθεις ανασχέσεις των ασύμφορων εξελίξεων και της έξωθεν κριτικής από την στιγμή που καμιά εξέλιξη δεν θα επίκειται των δράσεων μας και καμιά κριτική δεν θα τις υπερκερνά χρονικά. Τα πράγματα θα διαθέτουνε νόημα μόνο στις τωρινές και στις αληθινές τους per se διαστάσεις, μόνο ως προς το ‘είναι’ κι όχι ως προς το ‘θεαθείναι’ τους.
Αλλά και πάλι….
Μπορούμε εμείς οι άνθρωποι πολύ εύκολα να μπερδέψουμε τον σκοπό με τα μέσα. Να παρασυρθούμε από την επικρατούσα στις μέρες μας ωφελιμιστική κουλτούρα προς μία συμπεριφορά υλιστική όσο και επίπλαστη. Να πούμε δηλαδή στον εαυτό μας ακριβώς σαν τον πλούσιο του ευαγγελίου ‘φάε, πίε και εφραίνου’ μπερδεύοντας την επιθυμία μας με την ανάγκη, τις απαιτήσεις της ψυχής μας με εκείνες του σώματος.
Υπάρχει άλλωστε μια πολύ παλιά φιλοσοφική παράδοση πίσω από ‘δει πράττειν’ ενόψει θανάτου. Μια παράδοση που θεμελιώθηκε και μεταγγίζεται από γενιά σε γενιά επειδή μέρος των ανθρώπων ποτέ τους δεν αποδέχθηκαν τις θρησκευτικές φλυαρίες περί μεταθανάτιας ζωής και επέκεινα επιβραβεύσεων. Επειδή υπάρχουν άνθρωποι που εντός τους αναγνωρίζουν -ή φοβούνται- πως αυτή η τρέχουσα κοσμική πραγματικότητα είναι η μόνη υφιστάμενη. Που -με έναν Επικούρειο τρόπο- αναλογίζονται πως δεν υφίσταται αθάνατη ψυχή και πως ο θάνατος είναι το τέλος των πάντων. Κι αν αυτοί (οι άνθρωποι) -υπό κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης – φάνηκαν ποτέ διατεθειμένοι να συμμορφωθούν με τους διάφορους εν ισχύ κοινωνικο-ηθικούς κώδικες και με τα διάφορα θρησκευτικά υποδείγματα ‘ορθής’ διαβίωσης χάριν αριθμημένων θέσεων σε κάποιον υποθετικό παράδεισο, ευθύς μόλις διαπιστώσουν πως τα πλαίσια αυτά στενεύουν -ή καταρρέουν- αυθόρμητα θα αποπειραθούν να διασφαλίσουν τα ‘ες εαυτόν οφειλόμενα’ μέσα στον ελάχιστο εναπομείναντα χρόνο και μέσα στα πλαίσια της μόνης πραγματικότητας που αναγνωρίζουνε απτώς. Αυτές οι διεκδικήσεις τότε θα αδυνατούν να υπερφαλαγγίσουν τις υποδείξεις της βιομηχανοποιημένης κουλτούρας των ημερών. Ενός υλισμού δηλαδή που υπαγορεύει με ασύλληπτη λεπτομέρεια την κάθε ηδυπάθεια ως ΜΕΣΟ ευτυχίας. Οπότε… τι συμπεριφορά μπορείς να περιμένεις από τέτοιας νοοτροπίας πλήθη την στιγμή που ο δείκτης θα ακουμπήσει το παρά πέντε?
Ένα μοντέλο πιθανότατα ‘πολυτελούς’ διαβίωσης κι άκρατου ηδονοκρατισμού με κάθε διαθέσιμο -ή μη- τρόπο. Αυτοί που έχουν τα μέσα θα τα εξαντλήσουν κι αυτοί που δεν τα έχουν θα τα απαιτήσουν. Με βιοπραγίες, με ληστρικές συμπεριφορές, με εξεγέρσεις, με επαναστάσεις θα διεκδικήσουν μια ισότητα πόρων χάριν μιας αποχαιρετιστήριας μυσταγωγίας των αισθήσεων. Και καμία απειλή τιμωρίας δεν προβλέπεται ικανή να τους αναχαιτίσει, αφού δεν θα ελπίζουν να επιζήσουν για να την υποστούν.
Στην αρχαιότητα των περιορισμένων απολαύσεων το επίγραμμα του Στράτωνα των Σάρδεων θα ήταν αρκετό και αρκούντως κατευναστικό, στον βαθμό συγχρονισμού του με το πνεύμα του ‘carpe diem’:
‘και πίε νυν και έρα, Δαμόκρατες• ου γάρ ες αιεί
πιόμεθ’ ουδ’ αιεί παισί συνεσσόμεθα.
και στεφάνοις κεφαλάς πυκασώμεθα και μυρίσωμεν
αυτούς, πριν τύμβοις ταύτα φέρειν ετέρους.
νυν εν εμοί πιέτω μέθυ το πλέον οστέα ταμά•
νεκρά δε Δευκαλίων αυτά κατακλυσάτω.’
(Ελληνική ανθολογία 11.19)
Στη σημερινή ωστόσο εποχή του καλπάζοντος ηδονισμού η γιγάντια πλειονότητα των μη κατεχόντων -μπολιασμένη όπως είναι με την θεατρική εκείνη παιδεία των υλικών απολαύσεων- θα ζητήσει σίγουρα πολλά περισσότερα. Το με πόση ακριβώς βία θα ‘πληρώσει’ δεν μένει παρά να το δούμε…
Μόλις 13 χλµ. ανατολικά της Καστοριάς, στην ανατολική ακτή της λίμνης Ορεστιάδας, βρίσκεται ένα πολύ όμορφο χωριουδάκι, το Μαυροχώρι ή Μα...
Ύστερα από τον δημοσίευμα της "Κ.Ε." της π. εβδομάδος, που δεν διαψεύστηκε από κανέναν, πυκνώνουν τα ερωτηματικά που προκαλε...
►ΜΑΛΛΟΝ βιάστηκαν κάποιοι να αποδώσουν σ΄ ένα πρώην δήμαρχο, το... διασωληνωμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, που εγκατέστησε ο Δήμος Καστ...
Ανακοινώθηκαν σήμερα οι βάσεις των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Δείτε όλα τα ονόματα των επιτυχόντων από όλα τα Λύκεια της Π. Ε. Καστοριάς
►ΜΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ πέντε χρόνων αποφασίστηκε από την Δικαιοσύνη, η οριστική παύση από την εργασία του, του γνωστού πλέον σε όλους πρώην τα...
Με πρόταση μομφής κατά της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ απαντάει η ΝΔ στην κίνηση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Μετά από πολύωρη συζήτηση...
Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ξεκίνησε με την καταγραφή 501 υπηρεσιών στο gov.gr, ενώ σήμερα έχουν φτάσει πάνω από 1.500.
Ούτε το Καστοριανό Καρναβάλι βγήκε αλώβητο, από την οικονομική κρίση των μνημονίων και των χαρατσιών, που διακωμωδήθηκαν όμως αρκούντ...
Για κανόνες εμπλοκής που έχουν πλέον παραδοθεί στο Πολεμικό Ναυτικό της χώρας του κάνει λόγο ο αρχηγός του τουρκικού ΓΕΝ, Μπουλέντ Μποστ...
Ένα μικρό σχόλιο - χωρίς καμία μομφή...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌλη αυτή η εσχατολογική καταστροφολογία που μας έχει πιάσει, εκτός του ότι προέρχεται απ' τον υπερβάλον ζήλο μας, βασιζεται και σε μια τεράστια ανακρίβεια την οποία επαναλαμβάνουμε και αναμοχλεύουμε χωρίς καμιά αιδώ!
Οι Μάγιας δε μιλάνε για τέλος του κόσμου. Το χιλιοειπωμένο "τέλος του κόσμου" τους είναι απλά το τέλος του ημερολογίου τους, ένος ημερολογίου αρχαίου, εντελώς διαφορετικης οπτικής και προσέγγισης, και για τη ροή του χρόνου και για τη ζωή εν γένει!
Τώρα βέβαια το κατα πόσον ταιριάζει στη βολή μας το να αναμασάμε καταστροφολογίες και σενάρια φόβου, είναι ένα μεγάλο θέμα..
Όπως επίσης άλλο θέμα είναι το να μην επαφυόμαστε σε "φαινόμενα", αλλά να κάνουμε στην άκρη τις σκοταδιστικές κουρτίνες που έχουμε μπροστά στα μάτια μας και να ερθουμε ενα βήμα πιο κοντά και σε άλλες αλήθειες.
Το σχόλιο μου σε καμια περίπτωση δεν αποτελεί κάποιο αντι-σχόλιο στο άρθρο σας, απλά μου έδωσε την αφορμή για αυτό τη γενικότερη σκέψη, και ευχαριστώ για αυτό.
Κ.