Της Μαριάννας Ιατρίδου

Μπήκε το 2012 και γιόρτασε, εν μέσω μεγάλων οικονομικών διαταραχών, 10 χρόνια επίσημης κυκλοφορίας το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Μάλιστα, κυκλοφόρησε και ένα επετειακό κέρμα των 2 ευρώ το οποίο σχεδίασε ο Helmut Andexlinger – επαγγελματίας γραφίστας, που εργάζεται
 στο αυστριακό Νομισματοκοπείο, ο οποίος κέρδισε το βραβείο στον διαδικτυακό διαγωνισμό που διεξήχθη για αυτόν τον σκοπό. Το αναμνηστικό κέρμα θα αρχίσει από την Δευτέρα 2 Ιανουαρίου να κυκλοφορεί στα κράτη της ευρωζώνης (σε περίπου 90 εκατομμύρια αντίτυπα).

Για την ιστορία, να πούμε ότι το ευρώ εισήχθη τον Ιανουάριο του 1999 και έγινε το νέο νόμισμα 11 κρατών μελών αντικαθιστώντας τα εθνικά νομίσματα – όπως το γερμανικό μάρκο και το γαλλικό φράγκο – σε δύο στάδια. Στην αρχή καθιερώθηκε ως εικονικό νόμισμα για μέσα πληρωμής – πλην των μετρητών – και για λογιστικούς σκοπούς, ενώ τα εθνικά νομίσματα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται για πληρωμές με μετρητά και να θεωρούνται ως υπομονάδες του ευρώ. Σε χαρτονομίσματα και κέρματα κυκλοφόρησε την 1η Ιανουαρίου του 2002. Δεν είναι όμως το νόμισμα όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Δύο χώρες (η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο) συμφώνησαν μια ρήτρα μη συμμετοχής, που συμπεριλήφθηκε στη συνθήκη και τις εξαιρεί από τη συμμετοχή τους, ενώ πολλά από τα νεότερα κράτη μέλη της ΕΕ (όπως η Σουηδία) δεν πληρούν ακόμη τις προϋποθέσεις για υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος. Μόλις αυτό συμβεί, θα αντικαταστήσουν το εθνικό τους νόμισμα με το ευρώ. Το ερώτημα είναι μέχρι πότε το νόμισμα αυτό θα υφίσταται τότε και κατά πόσο θα εξακολουθούν οι χώρες αυτές να επιθυμούν την ένταξη τους στην Νομισματική Ένωση.
Πέρασαν, λοιπόν, 10 χρόνια από τότε που μπήκε και στη ζωή των Ευρωπαίων το ευρώ και οι απόψεις διίστανται περί αυτού. Άλλοι το θεωρούν σωτηρία και άλλοι καταστροφή. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών θεωρεί ότι σε αυτό το νόμισμα οφείλεται το γεγονός ότι φτώχυναν τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Αισθάνονται ότι ποτέ δεν έχουν στην τσέπη τους λεφτά, ενώ αναπολούν την αίσθηση του δεκαχίλιαρου που γέμιζε τα πορτοφόλια.
Όπως επισημαίνει το Γαλλικό Πρακτορείο, αν και ο πληθωρισμός, όπως τον αισθάνονται οι πολίτες, έχει αυξηθεί σχετικά και παρόλο που κάποιοι τομείς της κατανάλωσης έχουν επωφεληθεί από την υιοθέτηση του ευρώ για να προχωρήσουν σε αυξήσεις, ο πραγματικός πληθωρισμός μετά το ευρώ παραμένει στην ευρωζώνη κάθε χρόνο γύρω στο 2%. Παράλληλα, καταργώντας τα εμπόδια του συναλλάγματος το ευρώ βοήθησε στην ενίσχυση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης.
Ο απολογισμός των δέκα αυτών ετών πάντως αμαυρώνεται από την οικονομική κρίση. Οι πολιτικοί ηγέτες της ευρωζώνης τις τελευταίες ημέρες στα πρωτοχρονιάτικά μηνύματά τους επέλεξαν να ζητήσουν από τους πολίτες να προσπαθήσουν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις ώστε να τερματιστεί αυτή την “πρωτόγνωρη”, όπως την χαρακτήρισε ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, κρίση.
Εξάλλου, όπως είπε και η γερμανίδα καγκελάριος ‘Αγγελα Μέρκελ, το 2012 κινδυνεύει να είναι ακόμη “πιο δύσκολο” από το annus horribilis (χρονιά του τρόμου) που μόλις πέρασε η ευρωζώνη.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι η ισοτιμία του ευρώ έναντι του γεν στο τέλος του 2011 βρέθηκε στο πιο χαμηλό της σημείο εδώ και δέκα χρόνια, ενώ έναντι του δολαρίου στο χαμηλότερο σημείο εδώ και 16 μήνες.
Από την άλλη μεριά, η ΕΚΤ γιόρτασε την επέτειο του ευρώ, με ένα σύντομο βίντεο που θυμίζει τα πλεονεκτήματα του ευρώ. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δήλωσε πως "στη διάρκεια της δεκαετίας που πέρασε, το ενιαίο νόμισμα έχει γίνει σύμβολο της ολοκλήρωσης και της συνεργασίας στην Ευρώπη".
Ακόμη, δεσμεύτηκε ότι, "παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν αυτή την περίοδο η Ευρώπη και ο κόσμος, οι πολίτες της ευρωζώνης μπορούν να είναι ήσυχοι ότι η ΕΚΤ θα παραμείνει πιστή στο καθήκον της να διατηρήσει τη σταθερότητα των τιμών".
Τις τελευταίες ημέρες και οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζήτησαν τη στήριξη του ευρώ, προβλέποντας ακόμη μία δύσκολη χρονιά. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Bild, o Γερμανός πρόεδρος Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, χαρακτηρίζει επιτυχή την πορεία του ευρώ, υπογραμμίζοντας πως εξακολουθεί να είναι σταθερό και μετά το δολάριο το σημαντικότερο αποθεματικό νόμισμα. Όπως είπε, "η σημερινή κρίση δεν συνιστά κρίση του ευρώ, αλλά κρίση χρέους κάποιων χωρών της ευρωζώνης", ενώ αναφερόμενος στις επιβαρύνσεις για το Γερμανό φορολογούμενο από την κρίση χρέους, τις χαρακτήρισε περιορισμένες.
Ανεξάρτητα από το αν ευθύνεται το ευρώ ή όχι το σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα και οι πολίτες της αναμένεται να περάσει μια πολύ δύσκολη χρονιά και να πραγματοποιήσει πολλές θυσίες ώστε να μπορέσει να επιβιώσει. Μένει να δούμε αν η επέτειος του ενιαίου νομίσματος συμπέσει και με το τέλος του.