Άρθρο του Λεωνίδα Εκιντζόγλου


Μπορεί ο κ. Πάγκαλος να έχει αποκτήσει την συνήθεια να διατυπώνει τα πράγματα μάλλον άκομψα και ωμά, αλλά κατά βάση δεν παύει να ομιλεί μια Διογένεια γλώσσα αληθείας. Οι τρεις τελευταίες του παρεμβάσεις εμπεριείχαν ακριβώς την δυναμική που επιδεικνύει ένας μεγάλος ολόσωμος καθρέφτης παλιού κουρείου. Καταφέρανε να επιδείξουν στους καθρεφτιζόμενους κάποιες λεπτομέρειες της εμφάνισης τους που μέχρι τούδε αυτοί συνειδητά απέφευγαν –ή αρνούνταν- να παρατηρήσουν. Την πρώτη φορά ο κ. Πάγκαλος –όπως ασφαλώς θα ενθυμείστε- μας είχε δηλώσει πως η στρατιωτική Αεροπορία είναι κατά βάση ένα αντιπαραγωγικό σώμα.
Την δεύτερη φορά μας είπε πως τα λεφτά του Κράτους χάθηκαν γιατί θα τα φάγαμε μαζί, κοινοβουλευτικοί αντάμα με πολίτες. Την τρίτη φορά μας επεσήμανε πως στο Δημόσιο δεν εκβάλλουν τα θαυματουργά νερά της κολυμπήθρας του Σιλωάμ και πως δεν υφίσταται καμία ουσιαστική πιθανότητα ένας γενετής κοπρίτης να μετεξελιχθεί αίφνης (με την διαμεσολάβηση ενός ύπερθεν διορισμού) σε φίλεργο δημόσιο υπάλληλο. Όπως ήταν αναμενόμενο, και τις τρεις αυτές φορές οι αντιδράσεις του πολιτικά ενεργού κοινού σημειώθηκαν στιβαρές, ουρανομήκεις και διαπολιτικά συμπτώσιμες. Πολλοί ήσαν οι άνθρωποι που δήλωσαν πως θίχτηκαν και προσβλήθηκαν από τις υποδείξεις –ή εάν προτιμάτε, από τους υπαινιγμούς- του αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Θεώρησαν, όχι μόνον πως αυτοί (οι υπαινιγμοί) στερούνταν της παραμικρής βασιμότητας, αλλά πως, επιπροσθέτως, συνιστούσαν απροκάλυπτες ύβρεις προς το άσπιλο και άμωμο εκλογικό σώμα. Με το δεύτερο κατηγόρημα να συναρτάται λογικά στο πρώτο, λίγο-πολύ ως απότοκο του. Έχουμε εδώ να κάνουμε με τις συνήθεις συναισθηματικές υπερβολές ενός λαού εκπαιδευμένου στις υπεραπλουστεύσεις ή μήπως -αυτή τη φορά- με κάτι περισσότερο?


Με καθαρά Μακιαβελικούς όρους θα μπορούσαμε ανυπερθέτως να συμφωνήσουμε πως ο κ. Πάγκαλος με τις τρεις αυτές του παρεμβάσεις, που δεν ήσαν άλλωστε εκ των πραγμάτων επιβληθείσες, σημείωσε ένα μεγάλο προσωπικό εν τη πολιτική ολίσθημα, αφού στην πράξη καταστρατήγησε την θεμελιώδη εκείνη συντεχνιακή αρχή που επιβάλλει στον κάθε λογής πολιτικό να πασχίζει αείποτε για την αγχολυσία των οιονεί ψηφοφόρων του. Η πλευρά αυτή όμως του συμβάντος απλώς προτάσσει το δέντρο στο δάσος. Κατ’ ουσίαν δεν εκφράζει παρά ένα ‘ΚΑΠ’, ένα ‘Κάποιου-Άλλου- Πρόβλημα’, κατά την ορολογία του Douglas Adams, στο μυθιστόρημα ‘Η ζωή, το Σύμπαν και τα Πάντα’. Γιατί, απλά, η θέση του Πάγκαλου είναι ένα caso pensato. Μια εσκεμμένη αφορμή που δεν αξίζει σε καμία περίπτωση να αποσπάσει την προσοχή μας από την αντίθεση που αυτή προκάλεσε. Και παρ’ ότι η αντίθεση αυτή δεν ενδύεται την φόρμα ενός συγκροτημένου διαλόγου (αν ήταν ποτέ δυνατόν να πραγματοποιηθεί διάλογος με μουγκρητά και με απειλές, τότε τα λιοντάρια θα είχαν ήδη στήσει Ακαδημίες), έχει ωστόσο συλλογικές διαστάσεις, άρα -εξ ορισμού- τίθεται ως θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος. Η κοινωνική πλευρά του θέματος είναι η μόνη που μας ενδιαφέρει, αφού αυτή είναι που επιδρά στις τύχες ολωνών μας.


Προσλαμβάνει, αναρωτιέμαι, αυθόρμητα η κοινωνία μας αυτές τις παρατηρήσεις ωσάν άδικες εναντίον της κρίσεις, ή μήπως υποκρίνεται πως έτσι πράττει, ενώ -δικολαβικώ τω τρόπω- επιδιώκει να τις απεκδυθεί, ως ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ προβληματικές για τα όποια υποβόσκοντα συμφέροντα της? Θα μπορούσαμε μήπως να παραλληλίσουμε τις κρίσεις αυτές με τις καταγγελίες του τρελού ενός χωριού ο οποίος, εκστομίζοντας εν μέση πλατεία τα μυστικά εκάστου χωριανού καταλύει με τον πιο ανορθόδοξο τρόπο το κάθε πρόσχημα διασυνδεσιμότητας πάνω στο οποίο εδράζεται το -κατά την χαρτοκοπτική του Jean-Jacques Rousseau- ‘Κοινωνικό Συμβόλαιο’? Γιατί κάθε φορά που κάποιοι πρόχειρα φιλοσοφούντες επιτάσσουν την διάχυση απλέτου φωτός επάνω στις αιτίες των πολιτικών πραγμάτων, το μόνο που ουσιαστικά επιτυγχάνουν είναι να μεγεθύνουν αποτρόπαια τις σκιές των ιδίων των πραγμάτων και να αποκαλύπτουν τις διασυνδέσεις που αυτά διατηρούν με τα αενάως περιρρέοντα τους συμφέροντα. Τι συμβαίνει τότε? Καμιά ‘λύση πράξεως σπουδαίας και τελείας’? Αφελές! Αυτό που συμβαίνει είναι πολύ πιο σημαντικό από την οιαδήποτε πιπεράτη αναγνώριση της γύμνιας του βασιλέως. Συμβαίνει, όλοι εκείνοι που στο καταμέτρημα του πλιάτσικου νοιώσανε κάπως αδικημένοι, να αρχίζουνε εφεξής να σπρώχνουνε την Πολιτική (με το ‘Π’ κεφαλαίο) λιγάκι παρακείθε. Βάζοντας το κάρο μπροστά από το άλογο την αποστέλλουν κατευθείαν στον σταθμό του στρατηγού Carl von Clausewitz. Την απεχθή αυτή δουλειά την είδαμε προσφάτως να συντελείται στην Τυνησία, την βλέπουμε τώρα να εξελίσσεται στην Αίγυπτο, και εφεξής καλά θα κάνουμε να διατηρούμε τη γωνιά του ματιού μας κολλημένη και στον πίνακα επαναστάσεων της δικής μας χώρας. Μη το θεωρείτε καθόλου δύσκολο να αρχίσουμε κάποια στιγμή και δω γύρω μας να βλέπουμε ανθρώπους να δαγκώνουν συνανθρώπους, πιο λυσσασμένα ίσως κι από τους λύκους του Tomas Hobbes. Κι αν μια τέτοια ιταμότητα συμβεί, οποιαδήποτε παράταξη κι αν στέρξει ο καθένας μας να επιλέξει, νόημα δεν θα ‘χει κανένα, γιατί, ούτως ή άλλως, όλοι από κοινού χαμένοι θα βγούμε. Στους εμφύλιους πολέμους μπορεί να σημειώνονται νίκες, αλλά δεν αναδεικνύονται ποτέ νικητές.


Η εντεύθεν του Πάγκαλου αλήθεια είναι πως η ελληνική μας κοινωνία τελεί σήμερα σε βαθιά παρακμή. Βιο-δημογραφική, οικονομο-πολιτική, γνωσιο-διανοητική και θεσμο-κοινωνική παρακμή. Πρόκειται για μια ‘κοινωνία’ που με το ζόρι πληροί τα στοιχειώδη κριτήρια του ορισμού. Ο καθένας αισθάνεται μόνος του και φοβισμένος πελάζει και συνασπίζεται με όμοιους του παλεύοντας να επιβληθεί πάνω σε όλους τους υπόλοιπους. Κι αυτή είναι μια κατάπτωση που νομίζω πως οφείλεται κατ’ εξοχήν σε αυτό που ο Κορνήλιος Καστοριάδης θα ονομάτιζε «συλλογική απο-θέσμιση », η οποία –θέλω να το τονίσω- δεν έχει επέλθει με τη βολική ευθύνη ορισμένων μόνον αποδιοπομπαίων τράγων, αλλά με ευθύνη ολωνών, γιατί ΟΛΟΙ μας (είτε μας αρέσει, είτε όχι κι είτε το συνειδητοποιούμε, είτε όχι) αποτελούμε μέρος του προβλήματος κι ενεργά συνεισφέρουμε σε αυτό. Οπότε… αν τα πράγματα αφεθούν να προχωρήσουνε με τον τρόπο που δυστυχώς ήδη προχωρούνε, τίποτε δεν αποκλείει το ενδεχόμενο μέσα στα επόμενα πενήντα (άντε βαριά-βαριά εκατό) χρόνια να εξαλειφθεί απ’ την κακοτράχαλη αυτή χερσόνησο κι ο τελευταίος απόγονος των Δαναών. Το ‘χουμε ήδη αποδείξει (και συνεχίζουνε σθεναρά να το αποδεικνύουμε) πως για ένα τέτοιας φύσης ενέργημα και εξελικτικό decadence δεν χρειαζόμαστε καμία έξωθεν βοήθεια, καμία πολυφιλή ετερο-συνομωσία και κανένα manual ανθελληνικών ασκήσεων τύπου Kissinger. Δόξα τω Θεώ μια χαρούλα καταφέρνουμε κι αυτο-καταστρεφόμαστε μόνοι μας. Αφού, σε πλήρη αντιδιαστολή με τους προγόνους μας που συνέθεταν, υποτάσσοντας το επί μέρους εις το Όλον, εμείς αποσυνθέτουμε υποτάσσοντας (ας θυμηθούμε εδώ και τον αξιόλογο περί ‘αποσύνθεσης’ ορισμό του Oscar Wilde) το Όλον εις το επί μέρους. Μάλιστα το μεγαλείο μας συνίσταται στο ότι καταντούμε καταστροφικοί αξιοποιώντας ψήγματα και μόνον της μεγάλης εκείνης σωρείας των αρνητικών μας ταλέντων που τόσο πολύ συνήθιζε να στηλιτεύει ο Σολωμός…




‘Παραλάβαμε μια Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού και κάναμε ένα βήμα εμπρός’ είχε πει κάποτε με απολύτως σοβαρή πρόθεση ο γλωσσοκλάστης (κατά το ‘εικονοκλάστης’) δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος. Άλλο εννοούσε, αλλιώς του βγήκε, αλλά, ακόμη κι αν δεν το ήξερε τότε, ξεκινούσε μια εποχή όπου οι παραλογισμοί αυτού του είδους τελικά συνέραψαν το σύγχρονο μας modus operandi. Η κορυφαία από τις θεσμικές μας πατέντες, (αληθινό έργο τέχνης, για την οποία ελπίζω κάποτε να συνταχθεί μία μελέτη από έναν πολιτικό επιστήμονα του ύψους ενός Alexis de Tocqueville) είναι το εύρημα της γενικευμένης (αλλά ταυτόχρονα απολύτως συγκεκαλυμμένης) ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Πρόκειται για μια καθαρά οικονομική πρακτική που ταΐζει το 90% περίπου του πληθυσμού αυτής της χώρας και συνίσταται στην άνομη εμπορευματοποίηση του κάθε λογής κρατικού πόρου (υλικού ή άυλου)κατά το μέτρο της δυνατότητας του οποιουδήποτε έχει πρόσβαση σε αυτόν. Την πατρότητα αυτής της μεθόδου θα πρέπει ίσως να την αναζητήσουμε στα προεπαναστατικά χρόνια, πιθανότατα στην αυλή του Αλή Πασά, του μεγάλου αυτού αλήτη αλλά και διδάσκαλου του Γένους. Δεν μπορούμε όμως να μην αναγνωρίσουμε και το γεγονός ότι συν τω χρόνω επεξεργαστήκαμε επισταμένως πολλά επι μέρους της στοιχεία, την αναβαθμίσαμε και καταφέραμε να της αποδώσουμε δικά μας, γνήσια Ρωμαίικα χαρακτηριστικά. Αυτή τη δουλειά την ξεκινήσαμε το καλοκαίρι του1823 και την συνεχίζουμε ανάπαυστα ίσαμε τώρα. Αγνοώ κατά πόσον ο Τατσόπουλος κι ο Βερέμης θα βρούνε το θάρρος εκεί στον Sky δια μέσου της ακριβοδίκαιας σειράς τους ‘1821’ να πούνε επιτέλους στους παραμυθιασμένους από τα σχολικά εγχειρίδια έλληνες πως ο ‘πάνδημος’ και ‘μεγαλοπρεπής’ αγώνας των προγόνων τους για την εθνική ανεξαρτησία μας δεν υπήρξε, παρά διετής. Κράτησε το ’21 και το ‘22 κι από τα μέσα του ‘23 μέχρι το σβήσιμο του μετετράπη σε εμφύλιο. Οι προπάτορες μας έπιασαν και ασχολούνταν με σοβαρότερα ζητήματα και θυμόντουσαν να πολεμούνε τους Τούρκους μόνον όταν και εφ’ όσον τους παρενοχλούσαν στις κύριες ασχολίες τους. Οι οποίες αφορούσαν τι? Πράγματα όπως την λαφυραγωγία σαραγιών και το κουρσάρισμα καραβιών, το μοίρασμα της ‘απελευθερωμένης’ γης και των ‘καπακιών’, την συλλογή των φόρων (που συνέχισαν να πληρώνουν οι Ραγιάδες), την ιδιωτικοποίηση του ταμείου της Φιλικής, την καπήλευση των νεοεισερχόμενων δανείων, την μοιρασιά βαρύτιμων αξιωμάτων και προνομίων και –πάνω απ’ όλα- τον μεθοδικό αφανισμό των εκατέρωθεν πολιτικών τους αντιπάλων. Έτσι στους λαβύρινθους εκείνους των επάλληλων ιδιωτικών (και ιδιοτελών) συμφερόντων απωλέσαμε τον Ρήγα, τον Αλέξανδρο και τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο (που απέθανε άθλιο θάνατο ‘δια συνθλίψεως των γεννητικών του μορίων’) τον ‘αρχιστράτηγο’ Θοδωράκη (που κόντεψε να τινάξει τα πέταλα στα μπουντρούμια του Αναπλιού), τον γιο του τον Πάνο, τον Καραϊσκάκη, γιο μιας πολύ ηθικής -κατά τα φαινόμενα- καλογριάς (που του την μπουμπούνισε στο Φάληρο από πίσω ένας επίσης πολύ ηθικός συναγωνιστής του) και άλλους πολλούς, μηδέ του Καποδίστρια εξαιρουμένου.


Από το 1823 μέχρι τις μέρες μας η ‘εκποίηση του κράτους’ υπήρξε πάντοτε μια ζωντανή (αλλά αφανής) οικονομική διαδικασία. Ο βαθμός γενίκευσης της ωστόσο (μέχρι τουλάχιστον τα χρόνια της ΠΑΠ δικτατορίας) υπήρξε περιορισμένος και σαν επάγγελμα θα πρέπει μάλλον να ταξινομηθεί στα ‘κλειστά’ και προνομιούχα. Από αυτήν προσποριζόταν το παντεσπάνι της μία μικρή μόνο κατηγορία αρχόντων, αξιωματούχων και αυλοκολάκων. Ο υπόλοιπος λαός δούλευε σκληρά για να ζήσει κι όταν δεν τα κατάφερνε, σφάλιζε τα παραθυρόφυλλα, έπαιρνε το γεράνι και το στεφάνι του και την ‘κοπανούσε’ για τις φάμπρικες του εξωτερικού. Αυτά τουλάχιστον μέχρι τον καιρό που ο ανοσιότατος δικτάτορας ΠΑΠ άρχισε να σπάζει τον γύψο με το σφυρί του Μαρκεζίνη και να μυεί στα μυστικά του πλιάτσικου ευρύτερες μάζες πολιτικού κοινού, παλεύοντας να παρατείνει όπως-όπως την ζωή του στην εξουσία. Η διαβόητη κλίκα των ‘χουντικών ΄ που ήκμασε εκείνη την εποχή (και που ήταν μόνον ιδεολογικά και όχι ταξικά ομοιογενής) κατάφερε εκποιώντας ένα μέρος του ΑΕΠ να θησαυρίσει, να ισχυροποιηθεί, να ανακατευτεί με τον κοσμάκη και να συγχωνευτεί με την πλεμπουριά σε τέτοιο βαθμό ώστε να σταθεί παντελώς αδύνατη εφεξής η κάθε απόπειρα αναγνώρισης των μελών της. Ύστερα κύλησε νερό κάτω από τις γέφυρες και κάποια μέρα, εκεί -κατά Ζάππειο μεριά- η χώρα μπήκε (ή τη χώσανε, όπως θέλετε πείτε το) στην ΕΟΚ, κάνοντας ένα εμπνευσμένο (αν και τελείως υποκριτικό) βήμα διεθνοποίησης. Ο πάππος Καραμανλής, καπάτσα σκεφτόμενος, ήλπιζε πως η χώρα όλο και κανά αναπτυξιακό κονδύλιο θα σούφρωνε από την Φραγκιά, ως υστερούσα και νεοεισαγόμενη στο club. Έτσι κι έγινε μόνο που ο ίδιος δεν έμεινε αρκετά στην εξουσία για να σιγουρευτεί πως τα λεφτά θα πήγαιναν εκεί όπου πραγματικά έπρεπε να πάνε. Τα πακέτα που μας έστελνε ο θείος Dellor και οι λοιποί συγγενείς, άρχισε να τ’ ανοίγει ο δικός μας ο Αντρίκος (που τον είπανε χαρισματικό για να μη τον πούνε Μέγα) και ο οποίος ξέχασε πως ήταν αρχηγός κράτους κι υπέκυψε στον πειρασμό να το παίξει Αγιοβασίλης. Έτσι λεφτά που στόχευαν στην ανάπτυξη της Ελλάδας –ως χώρας- τα ‘εθνικοποιούσε’, τα αποσυσκεύαζε, τους άλλαζε το αμπαλάζ και τα μετέτρεπε σε λεφτά που στόχευαν στην ‘ανάπτυξη’ των Ελλήνων –ως ατόμων. Μπορεί τώρα αυτό στα αυτιά μερικών να ακούγεται καλό, μπορεί και να φαίνεται ισότιμο στις δυο του εκφάνσεις, όμως ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Κατ’ ουσίαν ο Παπανδρέου/πατήρ διεύρυνε το έως τότε ισχύον μοντέλο εκποίησης του κράτους. Έχοντας ενισχύσει, με αλλότριες, (κι ανέλπιστες) εισροές, την κρατική του μπάγκα, άρχισε να κάνει δωράκια στους υπηκόους και στους σφουγγοκωλάριους του οι οποίοι άλλωστε ανέκαθεν θαμπωνόντουσαν από χαϊμαλιά, γυαλιά και καθρεφτάκια, χειρότερα κι από τους ινδιάνους του Κολόμβου. Με διάφορες προφάσεις χάριζε εθνικό χρήμα, (χρήμα που κανονικά θα ‘πρεπε να πηγαίνει σε έργα υποδομής και σε παραγωγικούς σκοπούς) σε επιλεγμένους ανθρώπους που το χρησιμοποιούσαν τελείως αντιπαραγωγικά. Ως καθηγητής οικονομικών ήξερε πολύ καλά τι έκανε και ποιες ήταν οι συνέπειες των πράξεων του. Ως πολιτικός όμως, απλά φρόντιζε να εφαρμόζει απαρεγκλίτως τα κελεύσματα του Μακιαβέλι. Έτσι, μέσα στην δεκαετία του ’80, το οικονομικό προτσές της χώρας άλλαξε κατεύθυνση. Οι άνθρωποι άρχισαν να υποπτεύονται πως δεν ήταν δα και τελείως απαραίτητο να εργάζονται για να ζήσουν. Το χρήμα μπορούσε να βγαίνει όχι ως απόρροια μιας οικονομικής εργασίας, αλλά μιας πολιτικής διεργασίας. Έτσι εκτοξεύτηκε αίφνης στα ύψη η ‘πολιτικοποίηση’ των ελλήνων η ενασχόληση και η ‘λατρεία’ τους για τα ‘κοινά’ κι η υποτιθέμενη πολιτική τους χειραφέτηση. Σ’ όλη την επικράτεια πωρωμένοι άνθρωποι αντιμαχόταν μέσα σε ‘μπλε’ και ‘πράσινα’ καφενεία ποιανού η ομάδα ήταν η καλύτερη, στρατευμένοι άνθρωποι ταξίδευαν με λεωφορεία σε άλλες πόλεις προκειμένου να δώσουνε ψεύτικο ‘παλμό’ σε τοπικές προεκλογικές συγκεντρώσεις, νεολαίοι κολλούσαν αφίσες πάνω σε αφίσες, πούταν κολλημένες πάνω σ’ άλλες αφίσες και τίμιοι οικογενειάρχες έγραφαν ομαδικά παιδιά, εγγόνια, παππούδια και σκυλιά στις κατά τόπους κλαδικές. Κι ύστερα, εις επιβράβευση του αξιέπαινου αυτού πολιτικού ζομπισμού, όλοι τους επιβραβευόντουσαν δαγκώνοντας μια αντίστοιχη μερίδα κράτος. Ελάμβαναν μόρια, διοριζόντουσαν, συνταξιοδοτούνταν, έπαιρναν επιδόματα για χιλιάδες σοβαρές κι αστείες αιτίες, έπαιρναν μεταθέσεις κι αποσπάσεις σε καλύτερες θέσεις (προτιμητέες ήσαν οι άνευ εργασιακού αντικειμένου), τους απονεμόταν προνόμια υπογραφής και σφραγίσματος (τα οποία φρόντιζαν να εκποιούν με δωροληψίες και φακελάκια), εξασφάλιζαν δωρεάν προς τους ίδιους παροχές υπηρεσιών (που οι βουλευτές ακόμα κατέχουν), τοποθετούνταν σε ανύπαρκτες επιτροπές και διαβουλευόντουσαν πάνω σε ανύπαρκτα θέματα 24 ώρες το 24ωρο εκταμιεύοντας τις αναλογούσες υπερωρίες, κέρδιζαν κρατικά αυτοκίνητα και ορντίναντσες αστυνομικούς για να τους στέλνουν για ψώνια στα super market, κατοχυρώνανε καταπατήσεις καμένων δημοσίων εκτάσεων, υπερβάσεις τετραγωνικών και δομικών συντελεστών, ξεγλιστρούσαν από πληρωμές φόρων και δασμών, βάζανε στην τσέπη μίζες από μεσιτείες και παίρνανε bonus από διάφορους μεταπράτες για ταξιδάκια με την γκόμενα εις την αλλοδαπή.


Η εκποίηση αυτή του κράτους την τελευταία τριακονταετία έλαβε κολοσσιαίες διαστάσεις και συναρτήθηκε με την διαχείριση κάθε λογής δημόσιας εξουσίας -με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου. Όλοι βγάζανε χρήματα εκμεταλλευόμενοι την οποιαδήποτε σχέση είχαν με το κράτος ή την οποιαδήποτε δυνατότητα εξαπάτησης του κράτους μπορούσαν να εφαρμόσουν. Αστυνομικοί μεταβλήθηκαν σε προστάτες καταστημάτων και σε νονούς της νύχτας, πολεοδόμοι εισέπρατταν φακελάκια για να μη βλέπουν, γιατροί εισέπρατταν φακελάκια για να βλέπουν, επιθεωρητές ΚΤΕΟ πληρωνόντουσαν για να βαφτίζουν τις σακαράκες ασφαλή αυτοκίνητα, Λιμενικοί βγάζανε λεφτά αφήνοντας τους παράνομους μετανάστες να μπαρκάρουν, Βυτιοφόροι μοιράζανε καραβίσιο πετρέλαιο σε οικοδομές, Βενζινάδες γεμίζανε τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων με νεράκι ή χρεώνανε δυο φορές την βενζίνη, Ακαδημαϊκοί κλέβανε το πετρέλαιο των πανεπιστημίων και το πηγαίνανε στα σπίτια τους, ή αγοράζανε computer και τηλεοράσεις στα παιδιά και στ’ ανίψια τους από χρήματα ερευνητικών προγραμμάτων, Αγρότες καίγανε τις σοδιές ή μουσκεύανε τα μπαμπάκια για να βαρύνουν τα επιδόματα, Ταξιτζήδες οδηγούσανε τους τουρίστες από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο μέσω Λιβαδειάς, Εργολάβοι στρώνανε τους δρόμους με το 1/3 της απαιτούμενης ασφάλτου ή κτίζανε δημόσια κτίρια συγκολλώντας τα τούβλα με σάλιο αντί με τσιμέντο, Γριές απέκρυπταν τον θάνατο των παππούδων για να συνεχίσουν να εισπράττουν την σύνταξη τους, Φαρμακοποιοί πληρωνόντουσαν από τους φορείς τα αυτοκόλλητα των φαρμάκων και μετά πουλούσανε τα φάρμακα ‘γυμνά’ στην σεβαστή τους πελατεία, Γιατροί συνταγογραφούσανε σε πεθαμένους ανάκλιντρα, πατερίτσες και αναπνευστήρες, Εφοπλιστές κρύβανε τις αμύθητες περιουσίες τους πίσω από off shore εταιρίες, Πολιτικοί διέμεναν αμισθί σε παραχωρημένα από ‘χορηγούς’ σπίτια, Κυβερνητικοί εισπράττανε κάτω από το τραπέζι ασύλληπτες μίζες παραγγέλλοντας αεροπλάνα και βαπόρια, Χρηματιστές πλουτίζανε εκμεταλλευόμενοι ένδον πληροφορίες, Τζαμπατζήδες καβαλούσανε λεωφορεία με πλαστά εισιτήρια, Πονηροί θησαυρίζανε υποσχόμενοι ρουσφέτια σε κορόιδα, Παπάδες βάζανε χέρι στα παγκάρια ή εισπράττανε κρατικούς μισθούς ιερουργώντας σε ανύπαρκτες ενορίες, Εργατοπατέρες εισπράττανε παχυλούς μισθούς απέχοντας από κάθε εργασία, Υπάλληλοι εισπράττανε επιδόματα για να κάνουνε πράγματα που ούτως ή άλλως ήτανε υποχρεωμένοι να κάνουνε, κ.ο.κ.


Πρόκειται για πρακτικές που δείχνουνε με τον πλέον σαφή τρόπο πως για το μεγάλο ξεστράτισμα και την αποδυνάμωση της χώρας δεν ευθύνονται μόνον οι πολιτικοί αλλά ΣΥΜΠΑΣ ο λαός. Τελικά όντως μαζί τα φάγαμε! Ο Πάγκαλος είπε την πλέρια αλήθεια. Εννοούσε πως μαζί δημιουργήσαμε αυτό το κακοφορμισμένο και παθογόνο σύστημα που οδήγησε στην παρακμή και στην πτώση της Καραγκιοζο-αυτοκρατορίας μας. Διατηρώντας κατά νου ένα μικρό μόνο περιθώριο εξαιρέσεων, πιστεύω πως μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε, πως μέσα στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα δεν υπήρξε γύρω μας άνθρωπος που να του δόθηκε με τον Α’ ή τον Β’ τρόπο η δυνατότητα να βγάλει κάποια λεφτά εις βάρος του ελληνικού δημοσίου και που να την άφησε να πάει χαμένη. Και το δυστύχημα μάλιστα είναι πως το έπραξε αυτό ‘αμυνόμενος’, σε απόλυτη ειρήνη με τον εαυτό του, δίχως να πιστεύει πως έκανε κάτι κακό. Το αντίθετο. Από τη δική του οπτική γωνία θεώρησε πως υποχρεώθηκε να δράσει έτσι προκειμένου να αποδείξει στους ΑΛΛΟΥΣ (νάτο το αιώνιο υπαρξιακό πρόβλημα του Έλληνα) πως δεν είναι αυτός το ‘κορόιδο’, πως δεν υστερεί έναντι κανενός, πως δεν είναι διατεθειμένος να υποταχθεί στην δυναμική κανενός ‘άδικου’ συστήματος. Αυτό σημαίνει πως η έκπτωση δεν συνετελέσθη μουλωχτά, σε επίπεδο ανομολόγητων οικονομικών πρακτικών, αλλά φανερά και προκλητικά μέσα από μια ολόκληρη ιδεολογική λαμπαδηδρομία. Η ‘αιτιολογημένη’ διαφθορά διέβρωσε σε τέτοιο σημείο τις συνειδήσεις, ώστε οι έννοιες του καλού και του κακού στην αρχή θολώσανε και στο τέλος αντιστράφηκαν, σαν τους πόλους της Γης. Η οποιαδήποτε παραδοσιακή έννοια κοινωνικής ηθικής υποτάχθηκε οριστικά στο ατομικό συμφέρον. Προσφάτως μάλιστα η απληστία εξέλαβε τέτοιες διαστάσεις, ώστε μπροστά της άρχισαν να οπισθοχωρούν και αυτά δαύτα τα θεμέλια της ανθρώπινης φρόνησης, αν μη και τα στοιχειώδη ανακλαστικά της επιβίωσης. Πάρτε για παράδειγμα τους homo sapiens Hellenicus που κατοικούν στο πεδίο της Πτολεμαΐδας. Ο λιγνίτης εκεί αργά και σταθερά τους σκοτώνει. Αυτό είναι ένα γεγονός που έχει πλέον τεκμηριωθεί επιστημονικά και το γνωρίζουν απαξάπαντες. Παρ’ όλα αυτά, δεν κάνουνε τίποτε απολύτως προκειμένου να απεξαρτοποιηθούν απ’ αυτόν. Αντιθέτως! Παλεύουνε με νύχια και με δόντια να τον κρατήσουν και φτάσανε στο σημείο να πετάνε πέτρες στον Πρωθυπουργό που πήγε να τους ευαγγελιστεί ένα τεράστιο πάρκο φωτοβολταϊκών στην ίδια περιοχή. Εμφανίσθηκαν και εμφανίζονται δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί απολύτως διατεθειμένοι να εκποιήσουν την ίδια τους την υγεία και ζωή χάριν ενός κατάλληλου -από τη ΔΕΗ- αντιτίμου. Μήπως ωστόσο είναι και οι μόνοι? Παντού στην επικράτεια σήμερα κυρίαρχη ιδεολογία (για να μη πούμε: ΜΟΝΗ ιδεολογία) έχει καταστεί ο με κάθε μέσο πλουτισμός.


Αν μπορούσαμε να ξανα-τρέξουμε, με ελαφρές παραλλαγές, το παλιό εκείνο κοινωνικό πείραμα του Milgram, πιστεύω θα διαπιστώναμε έκπληκτοι το μέχρι που ακριβώς είναι διατεθειμένοι να φτάσουνε οι Έλληνες προκειμένου να βγάλουνε εύκολα χρήματα. Τον Ιούλιο του 1961 στο πανεπιστήμιοYale ο Stanley Milgram έκανε μια πολύ καλή προσπάθεια να διευκρινίσει σε ποιόν βαθμό αποδέχονται οι άνθρωποι τις αυθεντίες. Έβαλε σε ένα δωμάτιο ηθοποιούς δασκαλεμένους να ‘υποφέρουνε’ με βογγητά και σε ένα άλλο δωμάτιο φοιτητές να πατάνε ένα διακόπτη κάνοντας τους ηλεκτροσόκ. Δίπλα στους τελευταίους έβαλε κι άλλους ηθοποιούς, ντυμένους με άσπρες ρόμπες, να παριστάνουνε τους γιατρούς. Πειραματιστές διέτασσαν τους φοιτητές να ηλεκτροσοκάρουν τους ηθοποιούς (που οι ίδιοι τους προσλάμβαναν ως πειραματόζωα) ανεβάζοντας κάθε φορά λιγάκι παραπάνω το βολτάζ της εκκένωσης. Οι φοιτητές γνώριζαν καλά πως η κάθε αύξηση της τιμής του ρεύματος όχι μόνον ήτανε επώδυνη αλλά ταυτόχρονα και εξαιρετικά επικίνδυνη για τα πειραματόζωα. Άλλωστε, την κάθε φορά που γυρνούσανε τον διακόπτη ακούγανε από το διπλανό δωμάτιο τα μουγκρητά και τα ουρλιαχτά τους. Παρ’ όλα αυτά –έστω ιδρώνοντας και ξεφυσώντας- οι περισσότεροι φοιτητές στάθηκαν ικανοί όχι μόνον να φτάσουν στο επίπεδο μιας κρίσιμης εκκένωσης αλλά και να το ξεπεράσουν, επαφιόμενοι απλώς στους καθησυχασμούς των υποτιθέμενων ειδικών στο πλάι τους. Κατά τον ίδιο λοιπόν τρόπο και ceteris paribus, εάν σε κάποιο από τα ηλίθια αυτά τηλεοπτικά παιχνίδια που μοιράζουνε λεφτά στην ελληνική TV, υλοποιούσε κάποιος την φαεινή ιδέα να βάλλει παίχτες να ρίχνουν ηλεκτρικές εκκενώσεις σε άγνωστους (φερ’ ειπείν, λαθρομετανάστες), τσιμπώντας κάθε φορά προς τα πάνω την ένταση του ρεύματος (και ανταμείβοντας τους ταυτόχρονα με ένα δελεαστικό ποσό), μην έχετε την παραμικρή επιφύλαξη πως θα βρισκότανε στα σίγουρα πάρα πολλοί διατεθειμένοι ακόμη και να εγκληματήσουν, μπροστά στην προοπτική να φύγουνε από κει πλουσιότεροι κατά κάτι.


Το σχέδιο σωτηρίας που τώρα πάει να εφαρμόσει η ελληνική πλευρά είναι αρκούντως διαυγές, αλλά μόνον οικονομικό, άρα εκ των πραγμάτων καταδικασμένο να ναυαγήσει. Από τον πύργο του πολιτικάντικου ωφελιμισμού αυτό που όλοι φαίνονται να προσδοκούν είναι το αμήν και πότε θα συμβεί να χαμηλώσει το έλλειμμα σε ένα αποδεκτό επίπεδο. Να πέσει η στάθμη του σε σημείο που θα πείσει τους ξένους σατράπες μας να χαλαρώσουνε λιγάκι τον βρόγχο στο λαιμό μας και να μας επιτρέψουν να αρχίσουμε να ξαναδανειζόμαστε. Γιατί άμα (ή όταν) με το καλό συμβεί κάτι τέτοιο, έχουμε λόγους να προσδοκούμε πως θα κερδίσουμε τη δεύτερη μεγάλη μας ευκαιρία να ξανακάνουμε τα ίδια: Να ζητήσουμε απαλλαγή από φορολογικά βάρη, διορισμούς όλου του σογιού μας εις το Δημόσιο, απαλλαγές κι επιδόματα, καλύτερες συντάξεις, γενναιόδωρους μισθούς 13, 14 και 15 μηνών, έξτρα κουπόνια, τζάμπα παροχές και εισιτήρια, ακόμη και μια δωρεάν σίτιση στο Πρυτανείο. Ειδικά αυτό το τελευταίο, είναι αίτημα που εκκρεμεί από τον καιρό του Σωκράτη…


Αλλά μέχρι να συμβεί ένα τέτοιο γύρισμα της τύχης και να δείξει λίγη μπέσα ο Θεός μας, (που παρά τα όσα μας ορκίστηκε ο Κολοκοτρώνης, ξέχασε πως είχε βάλλει την υπογραφή Του για την σωτηρία της Ελλάδας), μπορούμε να συνεχίσουμε να δυσανασχετούμε και να γκρινιάζουμε χειρότερα κι απ’ τους Εβραίους της Εξόδου καθ’ οδόν προς Χαναάν. Κι αντί να ψάχνουμε συστημικά -όπως το συνηθίζει άλλωστε το κάθε φυσιολογικό έθνος του πλανήτη- να αντιληφθούμε ‘ΤΙ’ ακριβώς έφταιξε προκειμένου να το διορθώσουμε, εμείς να κατατριβόμαστε να ανακαλύψουμε το ‘ΠΟΙΟΣ’ ακριβώς έφταιξε, προκειμένου να τον κλείσουμε τον κερατά στη φυλακή, αφενός εκδικούμενοι τον, επειδή τα κατάφερε καλύτερα από μας τους ίδιους, αφετέρου ακυρούντες τον ανταγωνισμό που αυτός εγείρει ενάντια στα όποια μελλοντικά συμφέροντα μας.