Της  Ίντας Ελιάου Συμβουλευτικής Ψυχολόγου  (BSc, MSc, PGDip.,MA)

  Χρόνια τώρα πληθώρα συζητήσεων προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της παιδικής παχυσαρκίας το οποίο χτυπάει τις πόρτες μας όλο και πιο συχνά με όλο και πιο τρομακτικά στατιστικά δεδομένα και προβλέψεις. Έρευνες έχουν δείξει πως η παιδική παχυσαρκία έχει αγγίξει τα όρια πανδημίας στις αναπτυγμένες χώρες και κυρίως σε παιδιά ηλικίας 2 με 6 ετών .


Ποιος φταίει για αυτήν την κατάσταση;

Πολύς θόρυβος έχει δημιουργηθεί για την συμβολή της τηλεόρασης και συγκεκριμένα των διαφημίσεων τροφίμων στην αύξηση του φαινομένου της παιδικής παχυσαρκίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Σίγουρα, όπως υποστηρίζουν και οι διαφημιστές, οι διαφημίσεις δεν είναι η μόνη πέτρα του σκανδάλου όσο και αν μας βολεύει να συγκεκριμενοποιούμε τη πηγή ενός τέτοιου κακού και να κατευθύνουμε τα πυρά μας εκεί. Έχοντας ένα ξεκάθαρο στόχο απ ενοχοποιούμαστε ενώ ταυτόχρονα αισθανόμαστε πως έχουμε τον έλεγχο μιας κατάστασης που φανερά έχει βγει εκτός ελέγχου. Οι διαφημίσεις παιδικών τροφίμων σαφέστατα δεν είναι η μόνη αιτία στο πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Παρόλ' αυτά ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος τους;

Πρόβλημα οι διαφημίσεις ή η τηλεόραση από μόνη της;

Σύμφωνα με διάφορες έρευνες που έχουν γίνει τα παιδιά περνούν πολλές ώρες τη βδομάδα βλέποντας τηλεόραση και πολλές φορές μιμούμενα τη συνήθεια αυτή των γονέων ή άλλων συγγενών . Φταίει λοιπόν η προσκόλλησή τους στην τηλεόραση που τα αποτρέπει από οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα όπως υποστηρίζουν και οι διαφημιστικές εταιρείες ή το περιεχόμενο αυτών που βλέπουνε που επηρεάζει τη διατροφική τους συμπεριφορά;

Έρευνες έχουν αποδείξει πως η παιδική παχυσαρκία σίγουρα συνδέεται με τον αριθμό των ωρών που βλέπει ένα παιδί τηλεόραση (Anderson et al., 1998). Στην Αγγλία για παράδειγμα, έχει βρεθεί πως τα παιδιά περνούν 17 ώρες τη βδομάδα μπροστά στην τηλεόραση. Φταίει λοιπόν η καθιστική ζωή; Οι Proctor et al. απέδειξαν το 2003 πως όσο περισσότερο τηλεόραση βλέπει ένα παιδί τόσο περισσότερα κιλά θα βάλει, ενώ λίγο νωρίτερα, το 1999 Ο Robinson είχε αποδείξει πως όταν μειώνεται η έκθεση ενός παιδιού στην τηλεόραση μειώνεται και το βάρος του ακόμα και χωρίς να έχει υποστεί κάποια αύξηση η φυσική του δραστηριότητα! Πώς εξηγείται αυτό;

Το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση δεν αποτελεί απλά ένα γεύμα ή 'τσίμπημα' αλλά προωθεί ένα διαφορετικό τρόπο ζωής με τρομερές συνέπειες. Πέρα από το πλήγμα που φέρει αυτό το lifestyle στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στην τέχνη της διαπροσωπικής επικοινωνίας, μας οδηγεί στην παχυσαρκία καθώς καταναλώνονται : πρώτον, μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού μπροστά στην τηλεόραση, και δεύτερον, περισσότερο ανθυγιεινές τροφές όπως σνακς, γλυκά, ζαχαρωτά, ανθρακούχα ροφήματα, fast foods και γενικότερα 'εύκολες' τροφές με πολύ χαμηλή θρεπτική αξία και υψηλά ποσοστά ζάχαρης, κορεσμένων λιπών και αλατιού (Woodward et al., 1997).

Έρευνες έχουν επίσης αποδείξει πως 30 λεπτά έκθεσης των παιδιών σε διαφημίσεις τροφίμων (κάτι που είναι πολύ εύκολο καθώς το 40-50% των διαφημίσεων που υπάρχουν στους σταθμούς που παρακολουθούν τα παιδιά πρόκειται για διαφημίσεις εύκολων τροφίμων) οδηγεί στην αύξηση της επιλογής τους προς το διαφημιζόμενο προϊόν (Halford et al., 2004). Ακόμα λοιπόν και να μην αυξηθεί η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών την ώρα που το παιδί βλέπει τηλεόραση, θα επηρεαστεί η διατροφική του συμπεριφορά και αργότερα όταν δε θα βρίσκεται μπροστά στο κουτί.

Ποια θα είναι  η συνέχεια;

Οι βιομηχανίες φαγητών πολύ σωστά υποστηρίζουν πως μας φέρνουν αυτά που ζητάμε. Στόχος τους δεν είναι να καταστρέψουν την υγεία μας, αφού κάτι τέτοιο θα ζημίωνε και τις ίδιες μακροπρόθεσμα, αλλά να μας ικανοποιήσουν. Έτσι μας προσφέρουν ελκυστικές λιχουδιές ώστε να τις προτιμάμε, κι δεύτερον, γευστικότητα βάση των γεύσεων που προτιμάμε έτσι ώστε να θελήσουμε να ξανααγοράσουμε το προϊόν τους.

Και εκεί ακριβώς έγκειται το πρόβλημα:

Ως ενήλικες και εφόσον έχουμε ξεκάθαρες και έγκυρες πληροφορίες, έχουμε την ικανότητα να κρίνουμε και να αποφασίσουμε τι θα επιλέξουμε να βάλουμε στο στόμα μας. Μπορούμε και ζυγίζουμε τα οφέλη μιας προσωρινής απόλαυσης και τη ζημιά από ένα ανθυγιεινό φαγητό που μας προσφέρει την απόλαυση αυτή, και κρίνουμε εάν αξίζει ή όχι. Τα παιδιά όμως δεν είναι ικανά να φέρουν εις πέρας μια παρόμοια διαδικασία και έτσι συχνά πέφτουν θύματα.

Μπορεί να φταίνε πολλά και όντως πολλά πράγματα να χρειάζονται διορθώσεις. Το ουσιαστικό όμως πρόβλημα στη θυματοποίηση αυτή των παιδιών δεν είναι η τηλεόραση ή οι διαφημίσεις της, ή τα σχολεία ή το κράτος ή η παιδεία. Το πρόβλημα είναι η δική μας άγνοια ή ημιμάθεια, η αδιαφορία, η άρνηση ή η ψευδαίσθηση της κατάστασης ή και του ρόλου μας ως ενήλικοι, γονείς, εκπαιδευτικοί, γιατροί, άνθρωποι. Εμείς πρώτα πρέπει να εκπαιδευτούμε σωστά. Πρέπει να μάθουμε, να κατανοήσουμε και να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε σε εμάς πρώτα μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή συνοδευόμενη από ανάλογη σωματική δραστηριότητα έτσι ώστε με τη σειρά μας να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας καθημερινά και με το λόγο αλλά κυρίως με τη δική μας διατροφική συμπεριφορά.