Στην δίνη μιας απίστευσης πολιτικής κόντρας ανάμεσα στον παντοδύναμο τότε υπουργό των κυβερνήσεων του Πασόκ Φίλιππο Πετσάλνικο και στον δυναμικό δήμαρχο Καστοριάς Δημήτρη Παπουλίδη, βρέθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το ιστορικό κτήριο του ξενοδοχείου Ξενία. Και έκτοτε παραμένει δέσμιο και απαξιωμένο στις επιλογές των εκάστοτε διαχειριστών του ταμείου αποκρατικοποιήσεων, στο οποίο ανήκει.

  Το θέμα επανέφερε στην επικαιρότητα, με επιστολή του στην εφημερίδα “ΟΔΟΣ” ο γνωστός από την θητεία του στην Καστοριά αρχαιολόγος κ. Χάρης Τσούγγαρης, με αφορμή την συμπλήρωση είκοσι ετών, απο τις ανασκαφές στα περίχωρα του αρχαίου Κελέτρου (συνοικισμός Νταηλάκη) που έφεραν στο φως εκατοντάδες ευρήματα!

  Τότε  τέθηκε για πρώτη φορά το θέμα της ίδρυσης Μουσείου Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με την επιλογή κτηρίου στην πόλη της Καστοριάς που θα στεγάσει όλα αυτά τα ευρήματα.

  Στην ολιγωρία και την αδράνεια του Δήμου Καστοριά, απαντάει ο Δήμος Άργους Ορεστικού, με  δήμαρχο τον Αθανάσιο Γιαγκόπουλο που προτείνει αυθόρμητα το κτήριο των Δημοτικών Σφαγείων, το οποίο ρημάζει αχρησιμοποίητο στην Διοκλητιανούπολη.

Και τότε λειτούργησαν για πρώτη φορά τα αντανακλαστικά του Δήμου Καστοριάς, ο οποίος όμως αντιπροτείνει κτήρια μικρά και ακατάλληα, όπως τα Τερζάκεια λουτρά ή ένα υπόγειο... τμήμα του Μενδρεσέ!

Η πρόταση αυτή, όπως ήταν αναμενόμενο, έπεσε στο κενό και ο Δήμος Καστοριάς, αναγκάστηκε να ταυτιστεί με την πρόταση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, στην διεκδίκηση του Ξενία, ώστε να δημιουργηθεί μια  πλατεία Μουσείων στην θέση της πλατείας Δεξαμενής και να αποκτήσει ο μητροπολιτικός Δήμος, ένα διαχρονικό Μουσείο αντάξιο της ιστορικής θέσης του.

Η πρόταση αυτή, που είχε την έγγραφη υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, της Νομαρχίας Καστοριάς και των Συλλόγων “Αρμονία” και “Αθ. Χριστόπουλος”, ήρθε  σε μια εποχή που ο ΕΟΤ παραχωρούσε (ακόμα) και δωρεάν κτήρια της αρμοδιότητάς του στο Υπουργείο Πολιτισμού, από την Σαμοθράκη μέχρι της Επίδαυρο...

  Αλλά, ώ του θαύματος, κι αυτή η πρόταση προσκρούει στις κωλυσιεργίες και - τελικά -στην δημόσια απόρριψη από τον Δήμο Καστοριάς, ο οποίος με σχετικό έγγραφό του στις 11/01/1999 προς το Υπουργείο Πολιτισμού, την αποκρούει, με πρόσχημα τη δήθεν σχεδιαζόμενη αγορά του κτηρίου από τον Δήμο, για να στεγάσει εκεί το Ίδρυμα Παπαλαζάρου (sic)

  Η πρώτη αντίδραση προήλθε από τον τότε βουλευτή και σημερινό Δήμαρχο Καστοριάς Ανέστη Αγγελή,  ο οποίος με επερώτησή του στη Βουλή στις 22-8-2000 επαναφέρει το θέμα του “Ξενία” στην επιφάνεια, χωρίς όμως καμιά ανταπόκριση από την πλευρά του Υπουργείου.

  Σήμερα η Καστοριανή Εστία αποκαλύπτει όλο το παρασκήνιο εκείνης της περιόδου που υπήρξε καθοριστικό για την εξέλιξη της υπόθεσης του “Ξενία”.

  Μετά την απόρριψη του αιτήματος της αρχαιολογίας από τον Δήμο Καστοριάς, παρεμβαίνει δυναμική ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Φίλιππος Πετσάλνικος και με μια κίνηση ματ, που “αδειάζει” τον δήμαρχο Καστοριάς προαναγγέλει  ότι: “Το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε να εγκαταστήσει το Μουσείο Κλασσικών Αρχαιοτήτων σε μια πτέρυγα του υπό ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στο Άργος Ορεστικό.  Το οποίο σε σύντομο χρονικό διάστημα δημοπρατείται με χρηματοδότηση 250 εκ. δραχμών από το Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και από τα περιφερειακά προγράμματα”.

Η κίνηση αυτή του Φ. Πετσάλνικου που πυροδότησε τα αντανακλαστικά του Δήμου Καστοριάς, από πολλούς ερμηνεύτηκε τότε ως ένα προεκλογικό “μπόνους” προς τον εκλεκτό του δήμαρχο του Άργους Ορεστικού Αθανάσιο Γιαγκόπουλο.
Ενώ παράλληλα θα αποδομούσε τη δυναμική του εσωκομματικού του αντιπάλου Δ. Παπουλίδη στον Δήμο Καστοριάς εν όψει των Δημοτικών Εκλογών!

  Αλλά και η στάση του Δημάρχου Καστοριάς, άφηνε πολλά περιθώρια για παρερμηνίες που δεν συνάδουν με το κοινό αίτημα για την παραχώρηση του “Ξενία”.

Για την ιστορία θα αναφέρουμε ότι ο μεν πρώτος απέτυχε να επανεκλεγεί στον Δήμο του Αργους Ορεστικού ενώ ο δεύτερος μόλις και μετά βίας επέπλευσε στο δεύτερο γύρο των εκλογών που του άνοιξε τον δρόμο για μια τρίτη τετραετία.

  Παρ΄ όλα αυτά όμως ο δήμαρχος Καστοριάς δεν άφησε αναπάντητη την κίνηση Πετσάλνικου και σήκωσε το “γάντι” εκτοξεύοντας παράλληλα την κατηγορία ότι “γίνεται προσπάθεια πολιτιστικής, διοικητικής και αναπτυξιακής απομόνωσης της πόλης της Καστοριάς από ορισμένους πολιτικούς κύκους”!

  Άμεση ήταν η αντίδραση του πρώην υπουργού, ο οποίος αφού επέρριψε ευθύνες στην διοίκηση του Δήμου Καστοριάς, την κατηγόρησε ότι: “Απεμπόλησε μοναδική ευκαιρία να αποκτήσει από τον ΕΟΤ το Ξενία, μ΄ ένα συμβολικό χρηματικό ποσό και παράλληλα να αποδεχθεί την πρόταση του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο θα αναλάμβανε με δικές του δαπάνες, να εγκαταστήσει το Μουσείο Κλασσικών Αρχαιοτήτων σε μια πτέρυγα του κτηρίου, συνολικού εμβαδού 600 τ.μ.”

Το πολύπαθο κτήριο του Ξενία που γνώρισε τα τελευταία χρονια την περιθοριοποίηση και την πλήρη απαξίωση, συνέδεσε άθελα το όνομά του  με διάφορα σενάριο που το ήθελαν να πωλείται από τότε (2003) στους... κινέζους, μέχρι να μετατρέπεται σε... καζίνο από οικονομικούς παράγοντες του τόπου!

  Τελικά κάτω από την πίεση των τετελεσμένων που δημιούργησε η προοπτική να στεγαστεί το Μουσείο στο Άργος Ορεστικό, ο Δήμος Καστοριάς βγήκε από την “αδράνειά” του και σύρθηκε “εκών - άκων” στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου αποδέχθηκε την αρχική απαίτηση του ΕΟΤ με τα 80 εκατ. δρχ. για την παραχώρηση του Ξενία.

  Το γεγονός γιορτάστηκε με πανηγυρισμούς και κομπασμούς από την πλευρά του Δήμου αλλά το αποτέλεσμα παρέμεινε το ίδιο!

  Ενώ την ίδια περίοδο ο δήμαρχος Καστοριάς Δ. Παπουλίδης, με αποκλειστική συνέντευξή του στην “Καστοριανή Εστία” υπερθεματίζει για την δημιουργία Μουσείου στο Ξενία, δηλώνοντας τα εξής. “Εμείς το Μουσείο θα το φτιάξουμε στο Ξενία, ανεξάρτητα αν δημουργηθούν και άλλα μουσεία κάπου αλλού. Δεν είμαστε υπέρ των αποκλεισμών ούτε μονοπωλούμε την αποκλειστικότητα στο θέμα αυτό.
Αντίθετα υποστηρίζουμε την άποψη ότι πρέπει κι άλλοι δήμοι να στεγάσουν σε δικά τους κτήρια την πολιτιστική κληρονομιά (...)
Εμείς πήραμε το Ξενία μόλις τώρα.
Αν το είχαμε από νωρίς, θα είχαμε ολοκληρώσει αυτό που σκεφτήκαμε...”.

Φαίνεται όμως ότι η απόσταση από την θεωρία στην πράξη είναι αρκετά μεγάλη και το χάσμα αγεφύρωτο όταν δεν υπάρχει βούληση και από τις δύο πλευρές.

Με τον Δήμο Καστοριάς, να βάζει συνεχώς προσκόμματα στις διαπραγματεύσεις με τον ΕΟΤ, αν και λόγω θέσης θα έπρεπε να είναι πιο διαλλακτικός στις απαιτήσεις του.

Οι προϋποθέσεις που έθεσε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Καστοριάς προκειμένου να εγκρίνει τους όρους απόκτησης του Ξενία, όπως αυτοί αναφέρονται στην 1121/11-3-2002 απόφασή του είναι οι εξής:

α) Να υπάρχει δικαίωμα του Δήμου Καστοριάς για παράταση της διάρκειας των 40 ετών και δικαίωμα προτίμησης για απόκτηση της κυριότητας του ακινήτου.

β) Η υπογραφή της σύμβασης να πραγματοποιηθεί αφού εγκριθούν από τις τεχνικές υπηρεσίες της εταιρείας Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. όλες οι μελέτες και τα σχέδια διαμόρφωσης των χώρων του Ξενία που θα συνταχθούν από τον Δήμο Καστοριάς.
Στην απόφασή του αυτή το δημοτικό συμβούλιο Καστοριάς οδηγήθηκε ύστερα από σχετική εισήγηση του Αντιδημάρχου επί των Πολιτιστικών Μ. Χατζησυμεωνίδη.

Στην εισήγηση μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι η καλύτερη εξασφάλιση των συμφερόντων του Δήμου επιτυγχάνεται με τη απόκτηση του Ξενία κατά κυριότητα και όχι κατά χρήση, έναντι του μικρότερου δυνατού τιμήματος, εκ της κληρονομιάς του θανόντος Ζήση Παπαλαζάρου, όπως αυτό συνάδει και με τη βούληση του διαθέτη.

Αν δεν συμβεί αυτό, το δημοτικό συμβούλιο αποποιούμενο την έγκριση των όρων της εν λόγω παραχώρησης, μπορεί να υποβάλει νέα πρόταση, ίσως την αγορά του οικοπέδου αντί συμφέροντος για τον Δήμο τιμήματος.

  Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι οι προτεινόμενοι από τον Δήμο όροι που δεν ετέθησαν από την αρχή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δίνουν μια άλλη διάσταση στο θέμα και το εντάσσουν σε ένα νέο γύρο χρονοβόρων διαδικασιών, οι οποίες όπως αποδείχθηκαν στο τέλος έχουν αποβεί μοιραίες για το μέλλον το κτηρίου.

  Αυτό είναι το πρώτο κεφάλαιο της ιστορίας του Ξενία - ας πούμε η “Ιλιάδα” - για να ακολουθήσει ένα δεύτερο - η “Οδύσσεια”  που φτάνει μέχρι σήμερα, με το ίδιο σενάριο αλλά με διαφορετικούς πρωταγωνιστές...