ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΗ ΕΣΤΙΑ: Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον ΚικέρωναΚαστοριανή Εστία

Ύπατου, που ήταν το υψηλότερο στη ρωμαϊκή δημοκρατία. Ο Μάρκος ήταν 42 ετών, πνευματώδης και επιτυχημένος. Δεν ανήκε, όμως, στην αριστοκρατία, και το γεγονός αυτό -υπό φυσιολογικές συνθήκες- ήταν αρκετό για να τον αποκλείσει από κάθε πιθανότητα εκλογής.

Εντούτοις, οι υποψήφιοι εκείνης της χρονιάς δεν ήταν καθόλου δημοφιλείς, ώστε -όπως τουλάχιστον νόμιζε ο νεότερος αδελφός του, ο Κόιντος- αν ο Μάρκος έκανε μια σωστή προεκλογική εκστρατεία, ίσως να είχε κάποια πιθανότητα επιτυχίας.

Εκείνη την εποχή, δικαίωμα ψήφου στη Ρώμη είχε κάθε ενήλικας άνδρας πολίτης, αλλά η ψηφοφορία διεξαγόταν με ένα πολύπλοκο ομαδικό σύστημα. Οι πιο πλούσιοι πολίτες απολάμβαναν δυσανάλογη εξουσία, η κοινωνική και πολιτική χειραγώγηση ήταν στην ημερήσια διάταξη και οι προεκλογικές εκστρατείες ενείχαν το στοιχείο του χρηματισμού και ενίοτε της βίας. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η εκλογική διαδικασία διεξαγόταν με τάξη και δικαιοσύνη.

Το Commentariolum Petitionis ή «Μικρό Εγχειρίδιο Προεκλογικού Αγώνα» αποτελεί ένα είδος υπομνήματος που ο Κόιντος γράφει για τον Μάρκο, με συμβουλές για το πώς πρέπει να πολιτευτεί. Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται μόνο γι’ αυτό. Άλλοι πάλι εκφράζουν την άποψη ότι έχει γραφτεί από κάποιον άλλον συγγραφέα της αρχαιότητας. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, είναι φανερό ότι ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά τα σχετικά με την πολιτική στη Ρώμη του 1ου αι. π.Χ., και το έργο αναδίδει μια αίσθηση οικειότητας.

Τα αποσπάσματα που ακολουθούν προέρχονται από τη μετάφραση του Commentariolum από τον Φίλιπ Φρήμαν

ΟΙ ΕΚΔΟΤΕΣ

* * * * *

Αδελφέ μου, Μάρκο

Αν και διαθέτεις ήδη όλες εκείνες τις αρετές που μπορεί να έχει κάποιος από φυσική ικανότητα, εμπειρία και σκληρή δουλειά, η στοργή που νιώθουμε ο ένας για τον άλλον με κάνει να θέλω να μοιραστώ μαζί σου τις σκέψεις που κάνω νυχθημερόν όσον αφορά τον επικείμενο προεκλογικό αγώνα σου...

Είναι πολύ σημαντικό να αξιολογήσεις τα πολλά πλεονεκτήματα που διαθέτεις. (...) Ελάχιστοι άλλοι υποψήφιοι έχουν το πλήθος και την ποικιλία των δικών σου υποστηρικτών. Όλοι όσοι έχουν συνάψει συμβάσεις με το δημόσιο έχουν ταχθεί στο πλευρό σου, καθώς επίσης και το μεγαλύτερο μέρος της επιχειρηματικής κοινότητας. Οι ιταλικές πόλεις σε υποστηρίζουν επίσης. Μη ξεχνάς και όλους όσους με επιτυχία υπερασπίστηκες στο δικαστήριο, πελάτες από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικής προέλευσης. Και, φυσικά, πρέπει να αναλογιστείς τις ομάδες ειδικών συμφερόντων που σε στηρίζουν. Τέλος, να αξιοποιήσεις τους νέους που σε θαυμάζουν και θέλουν να μάθουν από σένα, πέρα από όλους τους πιστούς φίλους που βρίσκονται καθημερινά στο πλευρό σου.

Δούλεψε για να διατηρήσεις την εύνοια αυτών των ανθρώπων, δίνοντάς τους χρήσιμες συμβουλές και ζητώντας τους υποστήριξη ως ανταπόδοση. Τώρα είναι η ώρα να ζητήσεις χάρη από όλους. Μην παραλείψεις να τους υπενθυμίσεις να σου ξεπληρώσουν το χρέος τους ψηφίζοντάς σε. Όσους πάλι δεν σου οφείλουν τίποτα, ενημέρωσέ τους ότι η τωρινή βοήθειά τους θα σε κάνει χρεώστη τους. Και, βέβαια, κάτι που μπορεί να βοηθήσει πολύ έναν υποψήφιο χωρίς πλάτες, είναι η υποστήριξη της αριστοκρατίας, ιδιαιτέρως εκείνων των μελών της που έχουν θητεύσει στην υπατεία κατά το παρελθόν. Είναι πολύ σημαντικό να σε θεωρήσουν αντάξιό τους αυτοί οι άνθρωποι, στον κύκλο των οποίων επιθυμείς να εισέλθεις.

Θα πρέπει επιμελώς να καλλιεργήσεις σχέσεις με αυτούς τους άνδρες της άρχουσας τάξης. Μαζί με τους [πολιτικούς] φίλους σου θα πρέπει να προσπαθήσεις να τους πείσεις ότι ανέκαθεν υπήρξες οπαδός της παραδοσιοκρατίας και μη τους αφήσεις να νομίσουν ότι μπορεί να είσαι λαϊκιστής. Αν φανεί ότι προσεταιρίζεσαι σε κάποιο ζήτημα τον απλό λαό, να τους πεις ότι αυτό γίνεται επειδή θέλεις να κερδίσεις την εύνοια του Πομπήιου [ενός δημοφιλούς στρατηγού], έτσι ώστε να ασκήσει την επιρροή του υπέρ σου ή τουλάχιστον όχι εναντίον σου...

Ένας άλλος παράγοντας που αναμένεται να σε βοηθήσει, καθώς είσαι υποψήφιος με περιορισμένες πιθανότητες επιτυχίας, είναι το χαμηλό επίπεδο εκείνων των αριστοκρατών που είναι αντίπαλοί σου στην αναμέτρηση. (...) Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει ότι άνθρωποι τόσο αξιοθρήνητοι όσο ο Πόπλιος Γάλβας και ο Λεύκιος Κάσσιος θα έβαζαν υποψηφιότητα για το υψηλότερο αξίωμα της πολιτείας, αν και ανήκουν στις καλύτερες οικογένειες; (...) Αλλά, θα μου πεις, τι να πούμε για τους άλλους υποψηφίους, όπως τον Αντώνιο και τον Κατιλίνα; Είναι σίγουρα επικίνδυνοι αντίπαλοι; Ναι, και βέβαια είναι, αλλά όχι για κάποιον σαν εσένα. (...)

Θα πρέπει να νιώθεις ευγνώμων που συναγωνίζεσαι άνδρες σαν αυτούς τους δυο. Κι οι δυο τους ήταν ζώα από παιδιά, και τώρα ακόμη είναι διαβόητοι ερωτύλοι και σπάταλοι. (...) Θυμάσαι πώς αποπέμφθηκε από τη Σύγκλητο [ο Αντώνιος] ύστερα από ενδελεχή έλεγχο που διεξήγαγαν οι κήνσορες; (...) Όταν ήταν υποψήφιος για πραίτορας δεν κατάφερε να συγκεντρώσει δίπλα του άλλους από τον Σαβίδιο και τον Πάνθηρα. (...) Μετά την εκλογή του (...), ρεζιλεύτηκε όταν κατέβηκε στην αγορά και αγόρασε μπροστά σε όλους ένα κορίτσι για ερωτική σκλάβα του. (...)

Όσο για τον Κατιλίνα, (...) [αυτός] γεννήθηκε από φτωχή οικογένεια και μεγάλωσε μέσα στην ασωτία μαζί με την αδελφή του. Το πρώτο αίμα στη ζωή του το έχυσε όντας πρωτοπαλίκαρο του [δικτάτορα] Σύλλα, δολοφονώντας Ρωμαίους πολίτες και επιχειρηματίες. (...) Σκότωσε ακόμη και τον γυναικάδελφό του, τον Κόιντο Καικίλιο, έναν καλοσυνάτο ηλικιωμένο τύπο και καλό Ρωμαίο επιχειρηματία που δεν νοιαζόταν για τα πολιτικά. Ο Κατιλίνας (...) με ένα ρόπαλο χτύπησε τον καημένο τον Μάρκο Μάριο, έναν άνθρωπο πολύ αγαπητό στον ρωμαϊκό λαό. (...) Ύστερα έγινε φίλος με θεατρίνους (μπορείς να το φανταστείς;) και με μονομάχους. Έζησε μια ακόλαστη ζωή με τους πρώτους και χρησιμοποίησε τους δεύτερους σαν πληρωμένους μαχαιροβγάλτες σε όλα τα εγκλήματά του. (...) Ήταν τόσο θρασύς, τόσο αχρείος, τόσο επιτήδειος στη διαφθορά, ώστε ασελγούσε σε νεαρά αγόρια σχεδόν μέσα στην αγκαλιά των γονιών τους. Χρειάζεται, μήπως, να σου θυμίσω τι έκανε στην Αφρική; Είναι όλα καταγεγραμμένα στο κατηγορητήριο, το οποίο -μια και το ’φερε η κουβέντα- θα πρέπει να βρεις χρόνο να διεξέλθεις προσεκτικά. (...)

ΚΡΑΤΗΣΕ ΖΩΝΤΑΝΗ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ

Θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες όσον αφορά τη διεξαγωγή του προεκλογικού σου αγώνα. (...) Να το πω απερίφραστα: αφού επιδιώκεις να αναδειχθείς στο πιο σημαντικό αξίωμα της Ρώμης και αφού εν δυνάμει έχεις τόσο πολλούς εχθρούς, δεν έχεις δικαίωμα σε κανένα λάθος. (...)

Η διεκδίκηση του αξιώματος μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες ενεργειών: να εξασφαλίσεις την υποστήριξη των φίλων σου και να κερδίσεις την ψήφο του λαού. Την εύνοια των φίλων σου την εξασφαλίζεις με την ευγένεια, τις εκδουλεύσεις, τις παλιές γνωριμίες, τη διαθεσιμότητα και την έμφυτη γοητεία. Όμως, σε μια εκλογική αναμέτρηση θα πρέπει να έχεις μια ευρύτερη θεώρηση της φιλίας σε σχέση με την καθημερινότητα. Αν είσαι υποψήφιος, φίλος είναι οποιοσδήποτε σου δείχνει εύνοια ή επιζητά τη συντροφιά σου.

Μην παραβλέπεις την οικογένειά σου και εκείνους με τους οποίους έχεις στενό σύνδεσμο. Βεβαιώσου ότι στέκονται όλοι δίπλα σου και επιθυμούν να πετύχεις. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται η φυλή σου, οι γείτονές σου, οι πελάτες σου, οι πρώην σκλάβοι σου, ακόμη και οι υπηρέτες σου. Κι αυτό γιατί η πιο καταστροφική φήμη που φθάνει μέχρι τον λαό, ξεκινάει πάντα από την οικογένεια ή από τους φίλους. (...)

Τρία πράγματα εγγυώνται ψήφους σε μια εκλογή: εκδουλεύσεις, ελπίδα και προσωπική συμπάθεια. Πρέπει να εργαστείς με τρόπο που να παράσχεις αυτά τα κίνητρα στους κατάλληλους ανθρώπους. Μπορείς με ακόμη και μικρές εκδουλεύσεις να φέρεις κοντά σου οπαδούς που δεν είναι ένθερμοι. Πολύ περισσότερο, άλλωστε, όλους εκείνους που έχεις ευεργετήσει, οι οποίοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν σε υποστηρίξουν τώρα, θα χάσουν τον σεβασμό του λαού. Πήγαινε, λοιπόν, να τους βρεις προσωπικά και πες τους ότι αν σε υποστηρίξουν σ’ αυτήν την εκλογή, θα τους είσαι υποχρεωμένος.
Εκείνους στους οποίους έχεις εμπνεύσει την ελπίδα (μια ομάδα πιστών ζηλωτών), θα πρέπει να τους κάνεις να πιστέψουν ότι θα είσαι πάντα δίπλα τους για να τους βοηθάς. Δώσε τους να καταλάβουν πως τους είσαι ευγνώμων για την αφοσίωσή τους και ότι έχεις σαφή επίγνωση και εκτίμηση για τα όσα ένας έκαστος εξ αυτών σου προσφέρει.

Η τρίτη κατηγορία υποστηρικτών είναι αυτοί που σου δείχνουν εύνοια επειδή πιστεύουν πως έχουν οικοδομήσει μαζί σου μια σχέση προσωπικής συμπάθειας. Να ενθαρρύνεις αυτήν την πίστη τους, προσαρμόζοντας έτσι το μήνυμά σου ώστε να συνάδει με τις ιδιαίτερες συνθήκες του καθενός και ανταποδίδοντάς τους την καλή σου θέληση σε αφθονία. Να τους δείξεις πως όσο περισσότερο μοχθούν για την εκλογή σου τόσο στενότερος θα γίνεται ο δεσμός σας. Εσύ θα πρέπει να αποφασίσεις το πώς μπορεί να σε στηρίξει στον προεκλογικό αγώνα σου κάθε μια από αυτές τις τρεις κατηγορίες οπαδών και να τις προσέξεις αναλόγως, σταθμίζοντας επίσης πόσα μπορείς να τους ζητήσεις.
Σε κάθε γειτονιά και σε κάθε πόλη υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι-κλειδιά, που ασκούν επιρροή. (...) Σιγουρέψου ότι είσαι σε θέση να ξεχωρίσεις αυτούς τους ανθρώπους από εκείνους που μοιάζουν σημαντικοί αλλά που δεν έχουν ουσιαστική δύναμη και στην πραγματικότητα είναι συχνά αντιπαθείς στο περιβάλλον όπου ζουν. Το να διακρίνεις τη διαφορά ανάμεσα στα χρήσιμα και τα άχρηστα άτομα μιας οργάνωσης θα σε βοηθήσει να μην επενδύεις χρόνο και δυνάμεις σε ανθρώπους που ελάχιστα μπορούν να σου προσφέρουν. (...)

Να αναζητήσεις παντού ανθρώπους που θα μπορούν να σε εκπροσωπούν σαν να ήταν οι ίδιοι υποψήφιοι για τη θέση. Να τους επισκεφθείς, να τους μιλήσεις, μάθε τους καλά. Να ενισχύσεις την πίστη τους σε σένα με όποιον τρόπο οδηγεί ασφαλέστερα σε αυτό το αποτέλεσμα, μιλώντας τη γλώσσα που καταλαβαίνουν. Θα θελήσουν να γίνουν φίλοι σου αν νοιώσουν ότι θέλεις κι εσύ το ίδιο. Οι κάτοικοι των μικρών πόλεων και της υπαίθρου θα θελήσουν να γίνουν φίλοι σου αν μπεις στον κόπο να μάθεις τα ονόματά τους. Αλλά μη τους περάσεις για ανόητους. Θα σε υποστηρίξουν μόνο αν πιστέψουν ότι από σένα κάτι έχουν να κερδίσουν. Αν το πιστέψουν, δεν θα χάσουν την ευκαιρία να σε βοηθήσουν. (...)

Θα πρέπει να προσέξεις ιδιαίτερα τους (...) επιτηδευματίες και τους σχετικά ευκατάστατους πολίτες. Φρόντισε να μάθεις ποια είναι τα πρόσωπα που κυριαρχούν σε αυτές τις δύο τάξεις, πράγμα καθόλου δύσκολο αφού δεν είναι πολυάριθμες. (...) Πολύ ουσιαστικά θα σε στηρίξει [επίσης] στον προεκλογικό αγώνα σου ο ενθουσιασμός και η ενεργητικότητα των νέων ανθρώπων, χάρη στους οποίους θα αλιεύσεις ψήφους, θα κερδίσεις υποστηρικτές, θα διαδώσεις ειδήσεις και θα φανείς καλός. (...)

ΚΡΑΤΑ ΚΟΝΤΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ, ΜΑ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΑΚΟΜΗ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ

Σε καθημερινή βάση, θα πρέπει να έχεις κοντά σου μια μεγάλη γκάμα ανθρώπων. Ο κόσμος θα σε κρίνει από το είδος του πλήθους που συγκεντρώνεις, τόσο ως προς την ποιότητα όσο και ως προς το μέγεθος. Οι τρεις κατηγορίες στις οποίες χωρίζονται οι οπαδοί σου είναι: αυτοί που σε χαιρετούν στο σπίτι, αυτοί που σε συνοδεύουν κάτω στην Αγορά και εκείνοι που σε συνοδεύουν όπου και αν πας.
Η πρώτη κατηγορία είναι η λιγότερο αξιόπιστη, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που θα κάνουν επισκέψεις στο σπίτι περισσοτέρων του ενός υποψηφίων. Παρ’ όλα αυτά, μη παραλείψεις να τους δείξεις πόσο ευχαριστημένος είσαι που πέρασαν από το σπίτι σου. Να τους επαναλαμβάνεις τη χαρά σου για την επίσκεψή τους κάθε φορά που θα τους βλέπεις και να λες στους φίλους τους ότι πρόσεξες και τη δική τους παρουσία, επειδή οι φίλοι τους θα τους μεταφέρουν τα λόγια σου. Ακόμη και αν πρόκειται γι’ αυτούς που επισκέπτονται αρκετούς υποψηφίους, εσύ μπορείς να τους πάρεις με το μέρος σου και να τους κάνεις σταθερούς οπαδούς σου, δίνοντάς τους τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή. Εάν ακούσεις ή υποψιαστείς ότι κάποιος από τους επισκέπτες σου δεν είναι τόσο πιστός οπαδός σου όσο δείχνει, να προσποιηθείς ότι δεν το καταλαβαίνεις. Αν αυτός επιχειρήσει να δώσει εξηγήσεις λέγοντας ότι οι κατηγορίες σε βάρος του είναι ψευδείς, να τον διαβεβαιώσεις ότι ποτέ δεν αμφέβαλες για την πίστη του και ούτε πρόκειται να το πράξεις στο μέλλον. Με το να τον κάνεις να πιστέψει ότι τον εμπιστεύεσαι ως φίλο, αυξάνεις τις πιθανότητες να γίνει πράγματι φίλος. Ωστόσο, μη γίνεις ανόητος και πιστέψεις κάθε ομολογία πίστης που θα ακούσεις.

Εκείνους που σε συνοδεύουν στην Αγορά, να τους διαβεβαιώνεις ότι εκτιμάς την προσφορά τους πολύ περισσότερο από ότι αν επισκέπτονταν κάθε πρωί το σπίτι σου. Να προσπαθείς να πηγαίνεις στην Αγορά την ίδια ώρα κάθε μέρα, έτσι ώστε να έχεις ένα μεγάλο πλήθος από ακολούθους. Κάτι τέτοιο εντυπωσιάζει τους πάντες σε μεγάλο βαθμό.

Όσο για τους υπόλοιπους που σε συνοδεύουν ολόκληρη τη μέρα, φρόντισε να δείξεις σε εκείνους που έρχονται από δική τους ελεύθερη βούληση ότι τους είσαι ευγνώμων για τη συντροφιά τους. Σε όσους πάλι σε ακολουθούν από υποχρέωση, να επιμένεις ότι τους χρειάζεσαι κάθε μέρα, εκτός αν είναι πολύ γέροι ή έχουν κάποια πολύ σοβαρή υποχρέωση. Όταν δεν μπορούν να έρχονται, πες τους να στέλνουν έναν συγγενή τους να τους αντικαθιστά. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις πάντα κοντά σου ένα πλήθος από αφοσιωμένους οπαδούς. (...)

Αφού, λοιπόν, έγραψα τόσα πολλά για τη φιλία, είναι -νομίζω- τώρα καιρός να γράψω κάτι και για την επαγρύπνηση. Η πολιτική είναι γεμάτη από απάτη, απιστία και προδοσία. (...) Ο καλός χαρακτήρας σου έκανε κάποιους στο παρελθόν να παριστάνουν τους φίλους σου, ενώ στην πραγματικότητα σε ζήλευαν. Γι’ αυτό, λοιπόν, θυμήσου τα σοφά λόγια του [κωμωδιογράφου] Επιχάρμου: «Μην εμπιστεύεσαι τους ανθρώπους με μεγάλη ευκολία».

Από τη στιγμή που θα ξεκαθαρίσεις ποιοι είναι οι πραγματικοί σου φίλοι, αφιέρωσε λίγη σκέψη και για τους εχθρούς σου. Είναι τρεις οι κατηγορίες των ανθρώπων που θα σου αντιταχθούν: αυτοί τους οποίους έχεις ζημιώσει, αυτοί που σε αντιπαθούν χωρίς προφανή λόγο και εκείνοι που είναι στενοί φίλοι των αντιπάλων σου. Όσον αφορά αυτούς που έχεις ζημιώσει με το να υπερασπιστείς [στο δικαστήριο ως διάδικος] έναν φίλο σου εναντίον τους, να είσαι απέναντί τους ευγενής και απολογητικός, θυμίζοντάς τους ότι απλώς υπερασπιζόσουν κάποιον με τον οποίον διατηρούσες στενή σχέση και ότι θα έπραττες το ίδιο και γι’ αυτούς, αν ήταν φίλοι σου. Όσο για εκείνους που δεν σε συμπαθούν χωρίς να έχουν κάποιον λόγο, προσπάθησε να τους αλλάξεις γνώμη με το να είσαι προσηνής απέναντί τους ή κάνοντάς τους κάποια εκδούλευση ή δείχνοντας ενδιαφέρον γι’ αυτούς. Για τους τελευταίους, που είναι φίλοι των αντιπάλων σου, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις ίδιες τεχνικές, δίνοντας αποδείξεις για την αγαθή προαίρεσή σου ακόμη και σε εκείνους που είναι εχθροί σου. (...)

ΝΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΣΧΕΣΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Για να εντυπωσιάσεις συνολικά τους ψηφοφόρους (...) θα πρέπει να γνωρίζεις ποιοι είναι ως άνθρωποι, να είσαι ευπαρουσίαστος και γενναιόδωρος, να προωθείς τον εαυτό σου, να είσαι διαθέσιμος και ποτέ να μην απογοητεύεσαι. (...) Τίποτα δεν εντυπωσιάζει περισσότερο έναν μέσο ψηφοφόρο από έναν υποψήφιο που τον θυμάται. Γι’ αυτό καθημερινά να προσπαθείς να φέρνεις στον νου σου ονόματα και πρόσωπα. Αδελφέ μου, διαθέτεις πολλά θαυμαστά χαρίσματα, αλλά τώρα θα πρέπει να αποκτήσεις εκείνα που σου λείπουν και να πείσεις ότι τα είχες εκ γενετής. Έχεις θαυμάσιους και πάντα αβρούς τρόπους συμπεριφοράς, αλλά μερικές φορές γίνεσαι σκληρός. Πρέπει επειγόντως να μάθεις την τέχνη της κολακείας, πράγμα απαράδεκτο στην κανονική ζωή, αλλά απαραίτητο για όποιον διεξάγει προεκλογικό αγώνα για δημόσιο αξίωμα. Αν χρησιμοποιείς την κολακεία για να διαφθείρεις έναν άνθρωπο, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Όταν, όμως, η γαλιφιά είναι το μέσον για να κερδίσεις πολιτικούς φίλους, τότε είναι αποδεκτή. Γιατί ο υποψήφιος οφείλει να είναι χαμαιλέων και να προσαρμόζεται σε κάθε άνθρωπο που συναντά, αλλάζοντας την έκφραση και τα λόγια του ανάλογα με την εκάστοτε ανάγκη.

Μη φεύγεις από τη Ρώμη! (...) Δεν υπάρχει χρόνος για διακοπές όταν κάνεις προεκλογικό αγώνα. Να είσαι παρών στην πόλη και στην Αγορά, να μιλάς συνεχώς με ψηφοφόρους, και ύστερα πάλι να ξαναμιλάς, την επομένη και τη μεθεπομένη. Ποτέ να μην αφήνεις το περιθώριο σε κανέναν να πει ότι δεν του έδωσες την ειλικρινή και αμέριστη προσοχή σου στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Η γενναιοδωρία είναι, επίσης, ένα απαιτούμενο για τον υποψήφιο, παρά το γεγονός ότι δεν έχει άμεση επίπτωση στην πλειονότητα των ψηφοφόρων. Στους ανθρώπους αρέσει να μαθαίνουν ότι περνάς καλά με τους φίλους σου σε εκδηλώσεις όπως τα συμπόσια. Γι’ αυτόν τον λόγο να φροντίσεις μαζί με τους πολιτικούς φίλους σου να γιορτάζετε συχνά σε δείπνα με τους αρχηγούς της κάθε φυλής. Ένας άλλος τρόπος για να δείξεις ότι είσαι γενναιόδωρος είναι το να είσαι διαθέσιμος μέρα και νύχτα σε όσους σε έχουν ανάγκη. Να έχεις τις πόρτες του σπιτιού σου ανοιχτές, βεβαίως, αλλά να έχεις επίσης ανοιχτό το πρόσωπο και την έκφρασή σου γιατί αυτά είναι τα παράθυρα της ψυχής. Αν δείχνεις ψυχρός και αφηρημένος όταν οι άνθρωποι σου μιλούν, δεν θα έχει καμία σημασία αν οι πόρτες του σπιτιού δεν είναι κλειδωμένες. Ο λαός ζητά από έναν υποψήφιο τη δέσμευση στο καθήκον, αλλά και μια συμπεριφορά έντιμη και γενναιόδωρη. (...)

Όταν κάποιος σου ζητήσει να κάνεις κάτι αδύνατον, όπως το να συμπράξεις εναντίον ενός φίλου, θα πρέπει, βεβαίως, να απορρίψεις το αίτημα θεωρώντας το ζήτημα τιμής, αλλά να εξηγήσεις τη δέσμευση απέναντι στον φίλο σου, εκφράζοντας τη λύπη σου για την απόρριψη του αιτήματος και υποσχόμενος ότι θα του κάνεις κάποια άλλη χάρη. (...) Εάν αρνείσαι σε κάποιον κάτι επινοώντας ένα παραμύθι για κάποια υποτιθέμενη δέσμευση απέναντι σε έναν φίλο, εκείνος θα φύγει χωρίς να θυμώσει μαζί σου. Αν, όμως, του πεις ότι είσαι πολύ απασχολημένος ή ότι έχεις σημαντικότερα πράγματα να κάνεις, θα σε μισήσει. Ο κόσμος προτιμά να του σερβίρεις ένα ευγενικό ψέμα παρά μια καθαρή άρνηση.

Θυμήσου τον [πολιτικό] Κόττα, εκείνον τον μάστορα των προεκλογικών αγώνων, ο οποίος είπε ότι, εκτός αν τον εμπόδιζε κάποια ρητή υποχρέωση, θα υποσχόταν το οτιδήποτε στον οποιονδήποτε, αλλά τηρούσε μόνον εκείνες τις υποσχέσεις από τις οποίες είχε κάποιο όφελος. Ποτέ δεν αρνούνταν όταν του ζητούσαν κάτι, γιατί έλεγε ότι πολλές φορές ο άνθρωπος στον οποίον είχε κάτι υποσχεθεί κατέληγε να μην τον έχει πια ανάγκη ή γιατί ο ίδιος τελικά είχε περισσότερο διαθέσιμο χρόνο από ό,τι είχε αρχικά υπολογίσει ότι χρειαζόταν για να τον βοηθήσει. (...) Εάν αθετήσεις μια υπόσχεση, το αποτέλεσμα θα είναι αβέβαιο και ο αριθμός των ανθρώπων που θα επηρεαστούν μικρός. Αν όμως αρνηθείς να δώσεις μια υπόσχεση, η έκβαση είναι βέβαιη και προκαλεί αμέσως την οργή σε έναν ευρύτερο αριθμό ψηφοφόρων. Οι περισσότεροι από αυτούς που ζητούν τη βοήθειά σου, στην πραγματικότητα δεν πρόκειται να τη χρειαστούν. Συνεπώς, είναι προτιμότερο να έχεις στην Αγορά λίγους δυσαρεστημένους επειδή πρόδωσες την εμπιστοσύνη τους, παρά να έχεις έναν όχλο έξω από το σπίτι σου που διαμαρτύρεται επειδή δεν του υπόσχεσαι αυτό που επιθυμεί. (...)

Τέλος, όσον αφορά τον λαό της Ρώμης, να του εξασφαλίσεις μια καλή παράσταση. Αξιοπρεπή, ναι, αλλά με χρώμα και θέαμα που αρέσει στα πλήθη. Δεν είναι, επίσης, περιττό να τους υπενθυμίσεις τι καθάρματα είναι οι αντίπαλοί σου, τους οποίους με κάθε ευκαιρία πρέπει να κηλιδώνεις με τα εγκλήματα, τα ερωτικά σκάνδαλα και τη διαφθορά που έχουν διαπράξει.

Το πιο σημαντικό μέρος του προεκλογικού αγώνα σου είναι να προσφέρεις ελπίδα στον λαό και να δημιουργείς ένα αίσθημα εύνοιας για το πρόσωπό σου. Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να προβαίνεις σε δεσμευτικές υποσχέσεις είτε προς τη Σύγκλητο είτε προς τον λαό. Να παραμένεις σε αόριστες γενικότητες. Στη Σύγκλητο να υπόσχεσαι διατήρηση της παραδοσιακής ισχύος και των προνομίων της. Άφησε την επιχειρηματική κοινότητα και τους πλούσιους πολίτες να πιστεύουν ότι τάσσεσαι υπέρ της σταθερότητας και της ειρήνης. Δώσε διαβεβαίωση στον απλό λαό ότι στάθηκες πάντα στο πλευρό του, τόσο στις ομιλίες σου όσο και στην υπεράσπιση των συμφερόντων του στο δικαστήριο. (...)

Η πόλη μας είναι ένας βόθρος της ανθρώπινης φύσης, ένας τόπος απάτης, σκευωρίας και διαφθοράς κάθε είδους. Όπου και να γυρίσεις θα δεις την αλαζονεία, το πείσμα, τη μοχθηρία, τον εγωισμό και το μίσος. (...) Σε έναν τέτοιο χαοτικό κόσμο, εσύ θα πρέπει να παραμείνεις προσκολλημένος στον δρόμο που έχεις επιλέξει. Η απαράμιλλη ικανότητά σου στον λόγο είναι αυτή που γοητεύει τον ρωμαϊκό λαό και τον φέρνει κοντά σου. Είναι πιθανόν οι αντίπαλοί σου να χρησιμοποιήσουν τη δωροδοκία ως μέσον για να σου πάρουν υποστηρικτές, καθώς αυτή η τακτική έχει αποδειχθεί πως έχει αποτελέσματα. Εσύ, όμως, να τους γνωστοποιήσεις ότι παρακολουθείς προσεκτικά τις ενέργειές τους και ότι θα τους σύρεις στο δικαστήριο. Θα φοβηθούν από την επαγρύπνηση και τη ρητορική σου, καθώς και από την επιρροή που ασκείς στην επιχειρηματική κοινότητα. Δεν χρειάζεται να επιδιώξεις να δικαστούν οι αντίπαλοί σου με την κατηγορία της διαφθοράς, απλώς φρόντισε να γνωρίζουν ότι είσαι έτοιμος να το πράξεις. Ο φόβος λειτουργεί καλύτερα κι από τον ίδιο τον δικαστικό αγώνα. Και μην αποθαρρύνεσαι από όλη αυτή την κουβέντα για τη δωροδοκία. Είμαι βέβαιος ότι ακόμη και στην πιο διεφθαρμένη εκλογική αναμέτρηση υπάρχουν πολλοί ψηφοφόροι που υποστηρίζουν τον υποψήφιο της αρεσκείας τους, χωρίς να δεχθούν χρήματα. (...)

Αυτά ήταν όσα είχα να σου πω, αδελφέ μου. Δεν είναι ότι γνωρίζω περισσότερα από σένα για την πολιτική και τις εκλογές, αλλά συνειδητοποιώ πόσο πολυάσχολος είσαι και θεώρησα πως θα μπορούσα πιο εύκολα να καθίσω και να γράψω αυτούς τους απλούς κανόνες.

* * * *

Τι συνέβη τελικά; Αφού διεξήγαγε τον προεκλογικό του αγώνα μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ο Μάρκος κατόρθωσε να εκλεγεί Ύπατος, εξασφαλίζοντας τις περισσότερες ψήφους από όλους τους άλλους συνυποψηφίους του. Ο Αντώνιος μόλις και μετά βίας κέρδισε τον Κατιλίνα για τη δεύτερη θέση. Ο Κατιλίνας έθεσε και πάλι υποψηφιότητα την επόμενη χρονιά και έχασε πάλι, γεγονός που τον εξώθησε να συγκεντρώσει στρατό για να ανατρέψει τη δημοκρατία. Με την ιδιότητα του Ύπατου, ο Μάρκος Κικέρων αποκάλυψε τη συνωμοσία και έπεισε τη Σύγκλητο να κηρύξει τον πόλεμο κατά του Κατιλίνα, ο οποίος στη συνέχεια σκοτώθηκε στη μάχη. Τόσο ο Μάρκος όσο και ο αδελφός του, Κόιντος, σκοτώθηκαν δύο δεκαετίες αργότερα, στη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων που σχετίστηκαν με την πτώση της δημοκρατίας και την άνοδο της αυτοκρατορίας.

* * * *

Πηγή: foreignaffairs.gr

Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Στο facebook

ΣΕΛΙΔΕΣ

Αρχειοθήκη

ΑΝΑΖΗΤΕΙΣΤΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ

Πρόσφατα

Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον Κικέρωνα

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Πρωτοσέλιδα Εφημερίδων

Δημοφιλείς αναρτήσεις